Buiten ziekenhuizen worden tandheelkundige röntgenfoto's gemaakt door tandartsen en orthodontisten. In 2011 stonden er in Nederland 10.420 tandartsen geregistreerd (CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek)). Van deze tandartsen waren er 8.005 daadwerkelijk werkzaam als tandarts. In 2010 was het aantal tandartspraktijken 7.220.
Aantal verrichtingen
Tandartsen maakten in 2011 in totaal 8.250.617 röntgenfoto’s, gemiddeld 0,64 per patiënt (NMT (Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde), 2013). Hierbij is geen onderscheid gemaakt tussen intra-orale, orthopantomogrammen en röntgenschedelprofiel opnames. Vergeleken met 2003, toen ruim 8 miljoen opnames gemaakt werden, lijkt dit aantal dus vrij constant te zijn. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt doordat dit aantal wordt gedomineerd door het aantal intra-orale opnames dat in de tijd niet veel verandert (Vandenberghe et al., 2010).
Dosis
Er zijn geen dosisgegevens bekend voor de periode na 2003, maar vanwege de dominantie van intra-orale opnames en de geringe veranderingen daarin sinds die tijd, worden vooralsnog de doses van 2003 gehanteerd. Voor 2003 is de gemiddelde effectieve dosis geschat op 0,0013 mSv (millisievert) per inwoner. Dit is berekend uit een combinatie van het aantal opnames met de gemiddelde effectieve dosis per opname. Bij de huidige berekening is uitgegaan van een geringe dosis afname (maximaal 25%) als gevolg van de digitalisering.
Cone Beam CT
Cone beam CT (CBCT (Cone Beam Computer Tomografie)) is een opkomende techniek binnen de tandheelkunde en kan worden gebruikt wanneer conventionele diagnostiek onvoldoende informatie geeft (Stoop and van Dillen, 2011). Halverwege 2013 was slechts ongeveer 1% van de radiologische apparatuur binnen Nederlandse tandartsenpraktijken van het type CBCT (VGT (Nederlandse Vereniging van Groothandelaren in de Tandheelkundige branche), 2013). Gegevens over het aantal verrichtingen dat hiermee wordt uitgevoerd zijn helaas niet bekend.
Uit studies naar de effectieve dosis van CBCT-scans blijkt dat er een grote variatie bestaat, zie ook tabel 1 (European Commission, 2012). Deze variatie ontstaat door verschillende types scanners en verschillende instellingen van de apparatuur. Over het algemeen is de effectieve dosis van een CBCT-scan hoger dan van conventionele tandheelkundige radiologie (intra-orale opnames en orthopantomogrammen), maar lager dan van multislice CT-scans in hetzelfde gebied.
Tabel 1: De spreiding van effectieve dosis en de mediaan van tandheelkundige CBCT-scans in µSv met fantomen (European Commission, 2012).
|
Leeftijd |
Tandheelkundige CBCT verrichting |
Effectieve dosis (µSv) |
|---|---|---|
|
10-jarig fantoom |
Dento-alveolair |
16-214 (43) |
|
|
Craniofaciaal |
114-282 (186) |
|
Adolescent fantoom |
Dento-alveolair |
18-70 (32) |
|
|
Craniofaciaal |
81-216 (135) |
|
Volwassen fantoom |
Dento-alveolair |
11-674 (61) |
|
|
Craniofaciaal |
30-1073 (87) |
Bronnen: NMT & VGT.
Literatuur
-
European Commission (2012) Radiation protection N°172; Cone Beam CT for dental and maxillofacial radiology.
-
Stoop, P. & Van Dillen, T. (2011) Het effect van Cone Beam CT op het behandelresultaat in de mondzorg. RIVM Briefrapport 360020007/2011.
-
Vandenberghe, B., Jacobs, R. & Bosmans, H. (2010) Modern dental imaging: a review of the current technology and clinical applications in dental practice. European Radiology, 20, 2637-55.