Het RIVM draagt met onderzoek naar gedrag en gedragsverandering bij aan oplossingen van milieu- en veiligheidsvraagstukken. Want deze problemen zijn vaak niet alleen op te lossen zijn met technische innovatie. Waarom gedragen mensen zich dan niet of juist wél veilig of duurzaam? En welke interventies zijn effectief om gedrag te veranderen? Daarover gaan onze onderzoeken naar gedrag en gedragsverandering.

Meer weten over perceptie en gedrag

Meer weten over de onderzoeksmogelijkheden?
Stuur een e-mail naar onderzoekperceptieengedrag@rivm.nl

Voor wie?

We ondersteunen de samenleving door op basis van wetenschappelijke inzichten advies te geven over gedrag aan de overheid (rijk, provincies, gemeentes), professionals en burgers. En door onze kennis te delen. De aanleiding voor gedragsonderzoek is vaak om een onveilige of milieuonvriendelijke situatie te verhelpen. Denk aan minder afval op straat of minder valpartijen van steigers. 

Wat kan het RIVM doen?

Wij kunnen onder meer een gedragsanalyse uitvoeren aan de hand van interviews, een vragenlijst en/of observaties. Ook kunnen we onderzoeken of de interventie die u wilt inzetten daadwerkelijk leidt tot veiliger of duurzamer gedrag. Bijvoorbeeld in de vorm van een experiment. Daarbij kijken we eerst hoe vaak het onveilige of niet-duurzame gedrag voorkomt zonder interventie. Na invoering van de interventie gaan we na of het gedrag veiliger of duurzamer is geworden.  

Wat kan gedragsonderzoek opleveren?

Beleidsmakers, toezichthouders, branches en veiligheidsprofessionals kunnen inzichten uit ons onderzoek gebruiken bij zowel de ontwikkeling als uitvoering van milieu- en veiligheidsbeleid. Een gedragsanalyse geeft u bijvoorbeeld inzicht in wat mensen ervan weerhoudt om zich veilig of duurzaam te gedragen. Op basis daarvan kunt u een effectieve interventie ontwikkelen of inzetten. Want een interventie die aansluit bij de beleving en het gedrag van mensen, heeft een grotere kans om daadwerkelijk de gewenste gedragsverandering te bereiken. Zeker als u de interventie eerst op kleine schaal test en waar nodig aanpast.

Uitgelicht: nudgingexperiment ‘Veilig werken met heftrucks’ 

In een bepaald magazijn van Albert Heijn gebeurden te vaak ongelukken op kruisingen. Onder andere doordat heftruckchauffeurs niet goed kijken voordat ze vanuit het gangpad de kruising oprijden. Het RIVM analyseerde de beweegredenen hiervoor op basis van interviews met heftruckchauffeurs en observaties in het magazijn. Hieruit kwam naar voren dat de te ontwikkelen interventie zich moest richten op het aanleren van de gewoonte om eerst naar links en rechts te kijken en dan pas het gangpad uit te rijden. Want hoewel de chauffeurs dit wel hadden geleerd, vergaten ze het in de praktijk. 
Op basis van wetenschappelijke literatuur hebben we een bord ontworpen met ledlampen die in de vorm van oogjes naar links en rechts bewogen, als herinnering voor het gewenste gedrag. Om de effectiviteit van deze interventie te onderzoeken, hebben we een veldexperiment gedaan. Dat bestond uit een nul- en effectmeting én een controle- en interventiegroep. De LED-borden zijn aan het einde van een gangpad geplaatst en gingen aan als de chauffeur langs een sensor in het gangpad reed. Het doel was om op deze manier nieuw gewoontegedrag aan te leren en zo botsingen op de kruisingen te voorkomen. De LED-borden met oogjes bleken effectief als herinnering om nieuw gewoontegedrag aan te leren. 

Voor meer info zie Nudgingexperiment naar veilig werken met heftrucks (2020)