Het RIVM draagt met onderzoek naar risico- en veiligheidsbeleving bij aan oplossingen voor milieu- en veiligheidsvraagstukken. Want hoe mensen de risico’s en veiligheid van hun leefomgeving beleven, heeft invloed op hun gedrag, gezondheid en op het draagvlak voor beleid. De beleving van veiligheid is dus net zo belangrijk voor de veiligheid als de door wetenschappers berekende risico’s.

Meer weten over perceptie en gedrag

Meer weten over de onderzoeksmogelijkheden?
Stuur een e-mail naar onderzoekperceptieengedrag@rivm.nl

Voor wie?

We ondersteunen de samenleving door op basis van wetenschappelijke inzichten advies te geven over risico- en veiligheidsbeleving aan de overheid (rijk, provincies, gemeentes), professionals en burgers. En door onze kennis te delen. 

Wat kan het RIVM doen?

Het RIVM kan met belevingsonderzoek inzichtelijk maken welke ideeën, meningen, oordelen en gevoelens verschillende groepen mensen hebben over een milieu- of veiligheidsthema in hun leefomgeving. Vaak kiezen we daarbij voor een combinatie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek. 

Ons kwalitatief onderzoek richt zich op het verkennen, beschrijven en verklaren. Vaak brengen we eerst met een literatuuronderzoek bestaande kennis in kaart. Vervolgens ondervragen we een beperkt aantal vertegenwoordigers van de verschillende groepen met interviews of focusgroepen.

Ons kwantitatief onderzoek is er op gericht hoe vaak ideeën, meningen, oordelen en gevoelens voorkomen en hoe deze zich onderling verhouden. Hiervoor zetten we meestal een online vragenlijst uit onder een grote groep mensen die representatief is voor de verschillende groepen. Wanneer we vragenlijsten op verschillende momenten herhalen, kunnen we ook de verandering in beleving onderzoeken. We kunnen daarbij ook gebruik van de RIVM Beleving App, waarin deelnemers zelf aangeven hoe ze op bepaalde momenten hun eigen omgeving ervaren. Download ‘Beleving App’ in de App Store of Play Store.

Wat kan onderzoek naar risico- en veiligheidsbeleving opleveren?

De uitkomsten van belevingsonderzoek geven u inzicht in de zorgen, vragen en verwachtingen van de verschillende groepen. Ook geeft dit onderzoek burgers de gelegenheid andere kennis, perspectieven of oplossingsrichtingen aan te dragen. En dat zijn nuttige aanknopingspunten voor communicatie. Daarnaast kunnen beleidskeuzes door deze inzichten beter aansluiten bij de beleving. Dit draagt bij aan het draagvlak en maakt beleidskeuzes beter uitvoerbaar, duurzamer en effectiever.

Uitgelicht: belevingsonderzoek watervervuiling Perkpolder

Sinds 2015 ligt er in Perkpolder (Zeeuws Vlaanderen) een zeedijk die is opgevuld met thermisch gereinigde grond. Na de aanleg bleek dat er in de dijk vervuilingen zitten die in het grond- en oppervlaktewater sijpelen. Bewoners maakten zich grote zorgen over de gevolgen voor gezondheid en milieu. 

Het RIVM heeft de beleving, zorgen en behoeften aan communicatie onder bewoners onderzocht. Ook is onderzocht welke oplossing bewoners het liefst zouden zien. Wij hebben daarvoor gesproken met bewoners, agrariërs, ondernemers en bestuurders. Daaruit bleek onder andere dat bewoners en agrariërs zich niet serieus voelden genomen in hun zorgen. Ze hadden ook weinig vertrouwen in de aanpak. Deze negatieve beleving leek samen te hangen met de onvrede over andere plannen binnen de gemeente en met de vervuiling door PFAS Per- en polyfluoralkylstoffen (Per- en polyfluoralkylstoffen) in het gebied. 

Het RIVM adviseerde onder meer om beter uit te leggen wat er wel en niet bekend is over de langetermijneffecten van de vervuiling en over hoe de voorgestelde oplossingen werken. Maar ook dat het belangrijk is om te erkennen dat er bij de aanleg van de dijk zaken zijn misgegaan, inzicht te geven in hoe dat heeft kunnen gebeuren en welke partijen hierbij betrokken waren. Voor meer informatie zie Zicht op de zeedijk. Belevingsonderzoek Zeedijk in Perkpolder | RIVM (2022).