Dit jaar (2023) bereiken de eerste HPV (humaan papillomavirus)-gevaccineerde personen de screeningsleeftijd en komen vrouwen die eerder zijn uitgenodigd voor een HPV-vaccinatie in aanmerking voor het bevolkingsonderzoek. HPV-gevaccineerde vrouwen zijn beter beschermd tegen baarmoederhalskanker dan niet-gevaccineerde vrouwen. Echter, screening van HPV-gevaccineerden blijft belangrijk.
Het bivalente HPV16/18 vaccin biedt geen 100% bescherming tegen baarmoederhalskanker. Daarnaast kunnen andere HPV-typen tot het ontstaan van baarmoederhalskanker leiden. Uit Brits onderzoek (2021) en Zweeds onderzoek (2020) is gebleken dat een HPV-vaccin tot 87 bescherming biedt tegen baarmoederhalskanker. Hierbij valt op dat hoe jonger een meisje gevaccineerd is, hoe beter het vaccin beschermt.
HPV (humaan papillomavirus)-gevaccineerden verwachten misschien geen uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker meer. Ook is het belangrijk dat HPV-gevaccineerden begrijpen dat een HPV-positieve uitslag van het bevolkingsonderzoek nog steeds mogelijk is. In de voorlichtingsmaterialen leggen we daarom uit waarom screening ook na HPV-vaccinatie belangrijk blijft.
We weten van onze doelgroep niet wie gevaccineerd zijn tegen HPV. De vaccinatiegraad bij de eerste 30-jarigen die instromen is ongeveer 50%. Daarom verwachten we dat in de jaren 2023-2028 ongeveer 9% van de hele uitgenodigde doelgroep voor het BVO (bevolkingsonderzoek) gevaccineerd zal zijn tegen HPV.
Omdat HPV-gevaccineerden beter beschermd zijn tegen baarmoederhalskanker is het aannemelijk dat op termijn aanpassing van de screeningsstrategie nodig is. Dat kan bijvoorbeeld het weglaten van een screeningsmoment zijn. Voor die aanpassing is een advies van de Gezondheidsraad nodig, gebaseerd op nog te verzamelen data. Dit betreft o.a. data over de eerste HPV-gevaccineerden die deelnemen aan het bevolkingsonderzoek. Deze data kan pas vanaf 2023 worden verzameld. Een aanpassing van de screeningsstrategie voor HPV-gevaccineerden wordt daarom niet eerder dan 2028 verwacht.
Wat betekent de instroom van HPV-gevaccineerden voor mij als professional?
Huisartsen
Uw patiënten hebben mogelijk vragen over screening op baarmoederhalskanker in relatie tot de HPV-vaccinatie. U kunt hen verwijzen naar informatie op de publiekswebsite: veelgestelde vragen over de HPV-vaccinatie en het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Het is belangrijk dat men een geïnformeerde keuze maakt over al dan niet deelnemen aan het bevolkingsonderzoek. Vanuit het RIVM is het advies ook na HPV-vaccinatie te blijven deelnemen aan het bevolkingsonderzoek, omdat het bivalente HPV16/18 vaccin geen 100% bescherming biedt.
Door de grotere aandacht voor de HPV-vaccinatie, kunnen mensen die niet gevaccineerd zijn, zich mogelijk nog melden bij u met vragen en/of de wens om op eigen kosten alsnog gevaccineerd te worden.
De verwachting is dat na verloop van tijd het aandeel gevaccineerden in de doelgroep van het bevolkingsonderzoek groter wordt en het aantal HPV-infecties, dat opgespoord wordt, daalt. Met name de hoogrisico-infecties met HPV 16 en 18 (de twee typen die het vaakst baarmoederhalskanker veroorzaken) zullen afnemen.
Laboratoria
Het betekent voor u, dat minder deelnemers een infectie zullen hebben met HPV 16 en 18. Als gevolg hiervan zal naar verwachting ook het aantal cytologische afwijkingen de komende jaren afnemen.
Gynaecologen
Het betekent voor u, dat het aantal verwijzingen vanuit het bevolkingsonderzoek naar verwachting de komende jaren zal afnemen.
Veelgestelde vragen
Ja. De HPV (humaan papillomavirus)-vaccinatie beschermt niet volledig tegen de 2 typen HPV, die het vaakst baarmoederhalskanker veroorzaken (HPV 16 en 18). Hoe groot het effect van kruisbescherming tegen de andere HPV typen is, is niet bekend. Daarom raden we aan nog steeds mee te doen aan het bevolkingsonderzoek.
Dat kunt u navragen bij uw patiënt. Diegene kan dit desgewenst navragen bij één van de regiokantoren van de Dienst Vaccinvoorziening en Preventieprogramma’s.
Ja. Wel onderzoeken we op dit moment of cliënten die de HPV (humaan papillomavirus)-vaccinatie hebben gehaald, minder vaak hoeven mee te doen aan het bevolkingsonderzoek. De uitkomst van het onderzoek kan gevolgen hebben voor de uitnodigingen in de toekomst. Naar verwachting zal dit niet vóór 2028 worden ingevoerd.
Ja. De HPV (humaan papillomavirus)-vaccinatie wordt tot de leeftijd van 18 jaar gratis aangeboden door de overheid. Daarnaast ontvangt iedereen die geboren is tussen 1 januari 1996 en 31 december 2003 in 2023 een uitnodiging om zich gratis te vaccineren tegen HPV. Personen die eerder geboren zijn kunnen zich bij u melden om tegen eigen betaling alsnog de HPV-vaccinatie te halen.