Onderzoek

Het RIVM onderzoekt hoe schadelijk verschillende tabaksproducten zijn voor de gezondheid en hoe verslavend en aantrekkelijk ze zijn. Het analyseert de samenstelling van tabaksproducten, inclusief de stoffen die fabrikanten hebben toegevoegd en stoffen die vrijkomen in de damp of rook. Daarnaast signaleert het RIVM nieuwe tabaksproducten, zoals de e-sigaret en verhitte tabak, en beoordeelt het de gezondheidsrisico’s. Ook ontwikkelt het nieuwe onderzoeksmethoden en kaders voor wetten en regels over tabaksproducten. Soms werkt het RIVM samen met universiteiten, zoals de Universiteit Maastricht en Wageningen University & Research. Het RIVM is door zijn kennis over tabaksproducten landelijk en internationaal een toonaangevende organisatie.

Ondersteuning beleid

Het RIVM levert het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)) informatie die kan helpen om wetgeving over tabaksproducten op te stellen en uit te voeren. Het gaat bijvoorbeeld om informatie over nieuwe producten die in Nederland op de markt komen en hoe schadelijk deze zijn voor de gezondheid. Hierdoor is de rijksoverheid op de hoogte van ontwikkelingen en kan ze regelgeving opstellen of aanpassen om de volksgezondheid te beschermen.

Ondersteuning NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit)

Het RIVM ondersteunt de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) bij haar taak om te controleren of tabaksfabrikanten voldoen aan (Europese) wettelijke voorschriften en richtlijnen. Het RIVM ontvangt, analyseert en controleert gegevens die tabaksfabrikanten hebben aangeleverd over hun producten. Dit gebeurt bijvoorbeeld door:

• In kaart te brengen welke tabaks- en rookproducten er in Nederland op de markt zijn.
• Te controleren of de door fabrikanten opgegeven gehalten teer, nicotine en koolmonoxide overeenkomen met de door het RIVM gemeten gehalten.
• Nieuwe methoden te ontwikkelen om verschillende chemische stoffen te meten in rook van sigaretten of andere producten, zoals verhitte tabak, waterpijp of e-sigaretten.

Geen invloed tabaksindustrie

Het RIVM zorgt ervoor dat de tabaksindustrie, direct of indirect, geen invloed heeft op het onderzoek en de handhavingstaken van het RIVM. Dat betekent ook dat het RIVM geen lid is (of zal worden) van commissies waarin de tabaksindustrie grote invloed heeft. Het RIVM is een organisatie die zich inzet voor de volksgezondheid, en dat is onverenigbaar met de belangen van tabaksindustrie. In 2018 is het RIVM uit de NEN Nederlandse norm (Nederlandse norm)/CEN/ISO International Organization of Standardization (International Organization of Standardization) commissie tabak en e-sigaretten gestapt vanwege de grote invloed van de tabaksindustrie binnen deze commissies.

Roken als leefstijlfactor

Het RIVM biedt informatie over roken als leefstijlfactor voor de volksgezondheid. Het RIVM verzamelt, integreert en verspreidt hierover de volgende informatie:

• Feiten en cijfers over roken in de Nederlandse bevolking, preventie van roken en kosten voor aan roken gerelateerde zorg: VZinfo.nl;
• Kerncijfers over de volksgezondheid en zorg (Staatvenz.nl; specifiek voor beleidsambtenaren van het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en leden van de Tweede Kamer): Roken algemeen , Roken bij jongeren en Roken bij vrouwen tijdens de zwangerschap.

Gemeente en GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)

Het RIVM biedt via het Loketgezondleven.nl lokale professionals kennis, tips en praktische handvatten bij hun werk voor een gezonde leefstijl van burgers. Er is onder andere informatie te vinden over een integrale aanpak op het gezondheidsthema roken.

Scholen en kinderopvang

Via het programma Gezonde School biedt het RIVM informatie over het voorkomen van roken op scholen. Het RIVM beheert de website van het programma Gezonde School: gezondeschool.nl. Hier zijn onder andere kennis, tips en handvatten te vinden voor preventie van roken op scholen voor Primair onderwijs, Voortgezet onderwijs en Middelbaar beroepsonderwijs. Informatie over preventie van roken in de kinderopvang is te vinden op de website Gezondekinderopvang.nl: Werken aan de preventie van middelengebruik.

Wat

Om rookgedrag te veranderen is meer kennis over psychologie en gedrag nodig om te snappen waarom mensen bepaalde keuzes maken. Met die kennis kunnen leefstijlinterventies worden ontwikkeld om mensen te helpen om te stoppen met roken. De RookvrijLoterij richt zich vooral op laagopgeleide mensen.

Waarom

Roken veroorzaakt in Nederland 20.000 sterfgevallen per jaar. De helft van de rokers overlijdt vroegtijdig. Jaarlijks probeert zo’n 40 procent van de rokers te stoppen. Het merendeel van deze stoppogingen mislukt (90 procent). Het grootste deel van de rokers is laagopgeleid. Om hen beter te bereiken is het nodig om op een andere manier te bekijken hoe het gebruik van tabak kan worden ontmoedigd. Het gaat vaak niet om een gebrek aan kennis en motivatie maar om onderliggende psychologische problemen.

Hoe

We bouwen voort op het succesvolle RIVM-onderzoek De Beweegloterij, dat mensen stimuleerde om regelmatig te sporten. Stoppen met roken wordt aan dit programma toegevoegd. Doel is het effect deze aanpak te onderzoeken en eventueel te verbeteren.

De deelnemers volgen een cursus waarvan de aanpak wetenschappelijk onderbouwd is. Zij moeten zich houden aan meerdere wekelijkse deadlines. Op iedere deadline wordt een prijs verloot onder alle deelnemers. Daarover krijgt elke deelnemer bericht. De winnaars krijgen hun prijs alleen als ze die week niet gerookt hebben. Als iemand toch heeft gerookt, loopt hij de prijs mis. De spijt die mensen dan voelen, is een stok achter de deur om de sigaret te laten liggen.

Samenwerking

Vanaf de start werkt het project samen met belanghebbenden om de effectiviteit van de RookvrijLoterij te meten. De cursus richt zich met name op laagopgeleiden en wordt samen met hen ontwikkeld.