Voor ontwikkelaars van nanomaterialen en nanoproducten kan het lastig zijn om de veiligheid van hun product te bepalen. Maar nu is er een speciale vragenlijst gemaakt door onderzoekers van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu  en het Duitse INM-Leibniz Instituut. Deze vragenlijst helpt ontwikkelaars mogelijke gezondheidsrisico’s voor de mens al vroeg in het innovatieproces te bepalen.

Zeventien vragen

De vragenlijst heeft zeventien vragen. Het is één van de resultaten van het Horizon 2020 NanoReg2-project van de Europese Unie. De vragen helpen ontwikkelaars te bepalen welk type informatie nodig is in de verschillende fasen van het innovatieproces. De vragen gaan over het mogelijk in contact komen met het nanomateriaal. En over de gevaarseigenschappen tijdens de hele levensloop van het nanomateriaal. De vragen gaan alleen over gezondheidsrisico’s voor de mens. Voor milieurisico’s moet een zelfde soort aanpak nog worden ontwikkeld. Daar zijn nog geen projecten voor gepland. 

Voorbeelden

Voorbeelden van vragen in de vragenlijst zijn: 

  • Lost het nanomateriaal makkelijk op?
  • Wat zijn gevaareigenschappen van de chemische stoffen waaruit het nanomateriaal bestaat?
  • Hoe kunnen mensen met het nanomateriaal in contact komen (bijvoorbeeld inademen, inslikken of via de huid)? 
  • Hoe kan het nanomateriaal veranderen (bijvoorbeeld oplossen of samenklonteren) tijdens de levensloop?
  • Is het mogelijk om gegevens van een nanomateriaal wat ongeveer hetzelfde is te gebruiken voor de risicobeoordeling?

Praktische toepasbaarheid

Samen met een aantal ontwikkelaars uit het NanoReg2-project bekeken de onderzoekers de praktische toepasbaarheid van deze aanpak. Dit deden ze aan de hand van een aantal voorbeeldstudies. Hieruit bleek dat sommige ontwikkelaars hulp nodig hadden om met de vragen de mogelijke gezondheidsrisico’s te bepalen. Ook moet je letten op de mogelijkheid dat het nanomateriaal in de eerste fasen van de ontwikkeling nog kan veranderen. Dit heeft invloed op de beslissing op welk moment in het innovatieproces ontwikkelaars nieuwe veiligheidstesten uitvoeren.

Hoe nu verder?

De toepasbaarheid van de vragenlijst is maar voor een aantal voorbeeldstudies bekeken. Het is daarom nog te vroeg om een conclusie te trekken of de vragenlijst ook voor andere soorten nanoproducten werkt. Daarvoor is meer ervaring en onderzoek naar de toepasbaarheid voor een breder soort van nanoproducten nodig. Dit kan door de resultaten van dit onderzoek in andere Europese projecten over Safe-by-Design en nanomaterialen, zoals SAbyNA  en Gov4Nano, te gebruiken en verder te ontwikkelen.