Ziekenhuizen vinden het lastig om de voorgeschreven werkwijze voor een vergelijking van dosis met een Diagnostisch Referentie Niveau (DRN (Diagnostische Referentieniveaus)) uit te voeren. In 2015 hebben studenten ter ondersteuning in 21 ziekenhuizen deze toetsing uitgevoerd.
In 2014 is in een pilotproject een toetsing aan DRNs uitgevoerd in acht Nederlandse ziekenhuizen in Noord- en Zuid-Holland en Utrecht. In 2015 is dit uitgebreid naar 21 ziekenhuizen verspreid over heel Nederland. Met medewerking van de ziekenhuizen hebben studenten Medische Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken (MBRT) van Hogeschool Inholland, de Fontys Paramedische Hogeschool en de Hanzehogeschool dosismetingen verricht en die conform het voorschrift met de DRNs vergeleken. Dit project is begeleid door het Lectoraat Medische Technologie van Hogeschool Inholland.
Resultaten
21 ziekenhuizen waren bereid de resultaten van de metingen anoniem te delen. In tabel 1 staat een overzicht van de DRNs waaraan getoetst is. Zo zijn in vrijwel alle ziekenhuizen doses bepaald voor longfoto’s bij volwassenen (X-thorax PA) en in een enkel ziekenhuis is dat ook gelukt voor kinderen (X-thorax PA Neonaat).
|
Verrichting |
Aantal ziekenhuizen |
Aantal toetsingen |
|---|---|---|
|
Mammografie |
2 |
3 |
|
CT abdomen |
7 |
7 |
|
CTPA (CT Pulmonary Angiogram) |
7 |
8 |
|
CTCA |
5 |
5 |
|
X thorax |
16 |
36 |
|
X bekken |
11 |
23 |
|
CAG |
3 |
3 |
|
X thorax kind |
2 |
2 |
|
X abdomen kind |
1 |
1 |
In onderstaande figuren en tabellen wordt een overzicht van de resultaten van de toetsingen gegeven. Regelmatig worden daarbij DRNs en streefwaarden overschreden. Met nadruk moet gesteld worden dat een DRN een richtwaarde is die in voorkomende gevallen overschreden mag worden. Een overschrijding kan aanleiding vormen om nader onderzoek te doen.
Figuur 1 geeft een overzicht van de geïnterpoleerde DOP (Dosis Oppervlakte Product)-waarden (voor een volwassene van 77 kg (kilogram)) voor de X-thorax PA verrichtingen. Het DRN is in dit geval 12 µGy·m2 en de streefwaarde is 6 µGy·m2. In alle gevallen wordt het DRN gehaald en in vrijwel alle gevallen ook de streefwaarde.
Figuur 1: DOP-waarden voor X-thorax PA, geïnterpoleerd voor een patiënt van 77 kg, in de deelnemende ziekenhuizen. Het DRN is 12 µGy·m2 en de streefwaarde is 6 µGy·m2.
Voor X-bekken AP (Anterior Posterior) zijn de geïnterpoleerde doses weergegeven in figuur 2. Het DRN is voor deze verrichting 300 µGy·m2 en de streefwaarde is 150 µGy·m2. Slechts één ziekenhuis overschrijdt het DRN; 2 andere halen op meerdere toestellen de streefwaarde niet.
Figuur 2: DOP-waarden voor X-bekken AP, geïnterpoleerd voor een patiënt van 77 kg, in de deelnemende ziekenhuizen. Het DRN is 300 µGy·m2 en de streefwaarde is 150 µGy·m2.
Voor CT abdomen zijn de geïnterpoleerde doses weergegeven in figuren 3 en 4. Het DRN is voor deze verrichting 15 mGy (milligray) (CTDI (Computed Tomography Dose Index)) en 700 mGy·cm (DLP (Dose Length Product)). De streefwaarden zijn 8 mGy (CTDI) en 400 mGy·cm (DLP). In termen van DLP overschrijdt geen enkel ziekenhuis het DRN; vier ziekenhuizen overschrijden de streefwaarde. In termen van CTDI overschrijdt één ziekenhuis het DRN; drie andere overschrijden de streefwaarde.
Figuur 3: DLP-waarden voor CT abdomen, geïnterpoleerd voor een patiënt van 77 kg, in de deelnemende ziekenhuizen. Het DRN is 700 mGy·cm en de streefwaarde is 400 mGy·cm.
Figuur 4: CTDI-waarden voor CT abdomen, geïnterpoleerd voor een patiënt van 77 kg, in de deelnemende ziekenhuizen. Het DRN is 15 mGy en de streefwaarde is 8 mGy.
Voor CTPA thorax zijn de geïnterpoleerde doses weergegeven in figuren 5 en 6. Het DRN is voor deze verrichting 10 mGy (CTDI) en 350 mGy·cm (DLP). De streefwaarden zijn 6 mGy (CTDI) en 200 mGy·cm (DLP). In termen van DLP overschrijdt geen enkel ziekenhuis het DRN; twee ziekenhuizen overschrijden de streefwaarde. In termen van CTDI overschrijdt één ziekenhuis het DRN; één andere overschrijdt de streefwaarde.
Figuur 5: DLP-waarden voor CTPA thorax, geïnterpoleerd voor een patiënt van 77 kg, in de deelnemende ziekenhuizen. Het DRN is 350 mGy·cm en de streefwaarde is 200 mGy·cm.
Figuur 6: CTDI-waarden voor CTPA thorax, geïnterpoleerd voor een patiënt van 77 kg, in de deelnemende ziekenhuizen. Het DRN is 10 mGy en de streefwaarde is 6 mGy.
Voor de andere verrichtingen staan de resultaten samengevat in onderstaande tabellen.
|
Ziekenhuis |
DLP (mGy.cm) |
CTDI (mGy) |
|---|---|---|
|
1 |
122,91 |
9,71 |
|
4 |
213,35 |
- |
|
10 |
187,86 |
4,73 |
|
20 |
193,45 |
12,26 |
|
21 |
406,96 |
26,85 |
|
Ziekenhuis |
DOP (µGy.m2) |
|---|---|
|
14 |
4118,65 |
|
16 |
1673,78 |
|
21 |
2263,01 |
|
Ziekenhuis |
GGD (mGy)
|
GGD (mGy)
5 cm |
GGD (mGy)
7 cm |
|---|---|---|---|
|
10 |
0,84 |
2,06 |
3,46 |
|
21 |
0,69 |
1,99 |
3,01 |
|
21 |
0,67 |
2,04 |
3,14 |
|
Ziekenhuis |
DOP (µGy.m2) |
|---|---|
|
10 |
1,33 |
|
17 |
1,19 |
En ten slotte is nog in één ziekenhuis (17) een toetsing aan het DRN voor X-abdomen bij pasgeborenen uitgevoerd. Dat leverde een DOP waarde op van 0,71 µGy·m2 en dat ligt onder de streefwaarde van 0,75 µGy·m2.
Conclusies
De geïnterpoleerde doses van de röntgenopnamen bij volwassenen (X thorax, X bekken, CAG en mammografie) zijn in vrijwel alle gevallen onder het DRN en ook in de meeste gevallen onder de streefwaarde. Voor de CT scans geldt hetzelfde het DRN wordt een enkele keer overschreden en de streefwaarde wat vaker. Voor de verrichtingen bij kinderen zijn slechts enkele toetsingen uitgevoerd, maar geen overschrijdingen van het DRN gevonden.
Dankwoord
Onze dank gaat uit naar de deelnemende ziekenhuizen die geheel vrijwillig hun medewerking aan dit project hebben verleend, de hogescholen voor hun ondersteuning en de studenten die de metingen hebben verricht.