Wat zijn dioxines en hoe ontstaan dioxines?
Dioxines is een verzamelnaam voor een paar honderd verschillende stoffen, waarvan er zeventien van belang zijn. Dioxines ontstaan onder meer door verbranding. De laatste 25 jaar is de uitstoot van dioxines sterk aan banden gelegd, maar in zeer kleine hoeveelheden komen dioxines in heel Nederland voor. Waar verbrandingsresten terecht zijn gekomen, kunnen de concentraties aanmerkelijk hoger zijn. Daarnaast bevatten ook bepaalde chemische stoffen verhoogde dioxinegehaltes, zoals PCB (polychlorobiphenyls)-olie, bepaalde chloorhoudende pesticides maar ook pentachloorphenol, dat veel is gebruikt als houtverduurzamingsmiddel. Dat betekent dat ook oudere bouwmaterialen besmet kunnen zijn met deze stoffen.
Hoe krijg ik dioxines binnen?
Mensen krijgen dioxines voornamelijk binnen door het eten van dierlijke vetten, vlees, ei, melk en (vette) vis. Paling kan bijvoorbeeld tamelijk veel dioxines bevatten. Dioxines worden niet via de huid en slechts zeer beperkt via de ademhaling opgenomen.
Zijn er normen voor dioxines vastgesteld?
Er gelden in Europa wettelijke productnormen voor het dioxinegehalte van voedsel en veevoer. Dit zijn handelsnormen die vooral berusten op haalbaarheid, maar die op langere termijn ervoor moeten zorgen dat mensen minder dioxines binnenkrijgen. Uit het in 2014 verschenen RIVM-rapport, Dietary exposure to dioxins in The Netherlands , blijkt dat de blootstelling aan dioxines de laatste jaren gehalveerd is. Daarnaast is er een gezondheidskundige grenswaarde van o.a. de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO (World Health Organization)) voor de hoeveelheid dioxines die mensen gemiddeld per dag binnen mogen krijgen. Europese instellingen hebben deze grenswaarde na 2001 overgenomen. Hij is bedoeld om te toetsen of mensen teveel dioxines binnenkrijgen. De Amerikaanse overheid heeft in 2013 een strengere waarde vastgesteld op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten. Door de European Food and Safety Authority (EFSA (Europese Voedselveiligheidsautoriteit)) is in 2018 een nieuwe gezondheidskundige grenswaarde voor de mens vastgesteld. Deze is 2 pg dioxine-TEQ/kg (kilogram) lichaamsgewicht per week, lager dan de andere internationale grenswaarden. Dit verschil komt omdat er nieuwe studies beschikbaar zijn gekomen, waaruit EFSA heeft geconcludeerd dat er bij lagere blootstelling effecten kunnen optreden dan eerder aangenomen werd.
Wat zijn de risico’s als ik teveel dioxinen binnenkrijg?
In kleine hoeveelheden verhogen dioxines de kans op een slechter werkend afweersysteem, een verminderde vruchtbaarheid en kanker. Dagelijkse inname van lage gehaltes kan uiteindelijk leiden tot verhoogde gehaltes in het lichaam en daarmee schadelijke effecten. Het gaat vooral om de inname over langere termijn. Op dit moment zijn er geen aanwijzingen dat het huidige Nederlandse voedingspatroon leidt tot het ophopen van risicovolle hoeveelheden in het lichaam.
Contact met grote hoeveelheden dioxines kan ernstige huidafwijkingen veroorzaken (chlooracne). Dit is bekend van ongevallen.