Een kind van 9 jaar is gevallen en heeft een flinke verwonding opgelopen. De huisarts wil tetanuspostexpositieprofylaxe geven, maar dan blijkt dat het kind niet alle vaccinaties heeft gehad die hij volgens het schema van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP (Rijksvaccinatie programma)) had moeten hebben. Er zijn alleen vaccinaties toegediend op de leeftijd van 2, 3 en 4 maanden. Geen vaccinatie op 11 maanden en ook niet op 4 of 9 jaar. De vraag is nu of de 3 injecties in het eerste levensjaar voldoende basisbescherming geven. Kan er nu worden volstaan met een DTP (Dyfterie tetanus Polio)- vaccinatie of moeten ook tetanusantistoffen (tetanusimmunoglobinen, TIG (tetanusimmuunglobuline)) worden toegediend?
ib oktober 2017
Auteur: T. Oomen
Infectieziekten Bulletin, jaargang 28, nummer 8, oktober 2017
Tetanus
Tetanus is een ernstige infectieziekte die veroorzaakt wordt door de bacterie Clostridium tetani. De tetanusbacterie komt in het lichaam via een wond waar (straat)vuil in is gekomen. De bacterie maakt gifstoffen aan die ernstige spierkrampen kunnen veroorzaken, met levensbedreigende gevolgen. De tijd tussen besmetting en de eerste verschijnselen is meestal 3-21 dagen, maar kan ook een paar maanden zijn. Mensen kunnen elkaar niet besmetten. De infectie veroorzaakt spierkrampen met vaak ernstige, levensbedreigende gevolgen. Bescherming tegen tetanus kan alleen maar door vaccinatie. Tetanusvaccinatie wordt aan alle kinderen in Nederland aangeboden via het RVP (Rijksvaccinatie programma). Tetanus komt nog sporadisch voor in Nederland.
Onvoldoende bescherming
In deze casus heeft het kind alleen de primaire vaccinaties gehad in het eerste levensjaar. Er wordt een goede basisbescherming opgebouwd als er na de primaire serie op de leeftijd van 11 maanden nog een vaccinatie wordt gegeven. Daarna worden er op de leeftijd van, 4 jaar en 9 jaar weer revaccinaties gegeven. Zie hiervoor het schema van het Rijksvaccinatieprogramma. Dit betekent dat het kind niet volledig gevaccineerd is en onvoldoende beschermd tegen tetanus.
Advies
Het beleid voor deze casus is terug te vinden op de RIVM website.
- Uit het LCI-stroomschema Tetanuspostexpositieprofylaxe blijkt dat kinderen die niet alle DKTP (difterie kinkhoest tetanus polio)-vaccinaties in het RVP hebben gehad die bij hun leeftijd horen, als onvolledig gevaccineerd worden beschouwd. Dan is er een indicatie is voor TIG (tetanusimmuunglobuline) en dienen de ontbrekende vaccinaties ingehaald te worden. Passieve immunisatie (het geven van TIG) overbrugt de periode totdat de gelijktijdig gegeven actieve vaccinatie voor voldoende antistoffen zorgt. Als alleen de revaccinatie op 4 of 9-jarige leeftijd is gemist, is TIG niet nodig.
- Uit het inhaalschema voor het RVP en de bijbehorende beslisboom blijkt dat bij kinderen tussen 2 en 19 jaar, die vòòr de eerste verjaardag gestart zijn met vaccinatie, de basisimmuniteit voltooid dient te worden met de 4e DKTP(Hib (haemophilus influenzae type b))HepB (hepatitis B)-vaccinatie. Omdat het kind uit deze casus nu ouder is dan 6 jaar, vervallen de booster-op 4 en 9 jaar.
Uiteraard is het van belang ook het inhaalschema voor de andere vaccinaties uit het RVP na te lopen en hierover te adviseren.
Auteur
T. Oomen, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM
Correspondentie
- LCI-richtlijn Tetanus
- RVP (Rijksvaccinatie programma)- inhaalschema’s http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Professioneel_Praktisch/Ri…
- https://www.ntvg.nl/artikelen/tetanusprofylaxe-na-verwonding