Citrusvruchten zijn heel gevoelig voor schimmelziekten waardoor het gebruikelijk is om citrusfruit na de oogst te behandelen met een schimmelwerend middel zoals een middel met imazalil. Onlangs is aan het RIVM gevraagd of met imazalil behandelde sinaasappels risico’s voor de gezondheid kunnen opleveren.

Uit onderzoeken ( EFSA Europese Voedselveiligheidsautoriteit (Europese Voedselveiligheidsautoriteit) 2010) is af te leiden dat imazalil door de huid kan migreren tot maximaal 46%, en het is aannemelijk dat migratie/absorptie van imazalil door de huid ook het geval is tijdens het persen van sinaasappels. Welk percentage imazalil door de huid gaat bij het persen van sinaasappels is niet specifiek is onderzocht. Dit zal waarschijnlijk minder zijn dan 46%, aangezien het beschikbare onderzoek is uitgevoerd met een huid die gevoeliger voor opname van stoffen dan de handpalm. De huid van de handpalm is van nature een betere barrière dan bijv. huid van andere delen van het lichaam.

Er is niet eerder specifiek onderzocht hoeveel imazalil er door de huid gaat als men een sinaasappel perst. Wij hebben hiervoor een “worst-case” berekening gemaakt. Op basis hiervan concluderen we dat er geen risico ontstaat bij het persen van sinaasappels die behandeld zijn met imazalil.

Hieronder wordt uitgelegd hoe wij tot deze conclusie gekomen zijn. Om de benodigde berekening uit te voeren is het nodig om de concentratie imazalil op de schil te kennen, overdracht van schil naar hand in te schatten, en migratie/absorptie door de huid te kennen.

Concentratie op de schil

Volgens de wettelijke maximale residulimiet ( MRL maximumresidugehalte (maximumresidugehalte)) voor imazalil mag er maximaal 5 mg imazalil in/op één kg kilogram (kilogram) sinaasappels zitten. We gaan ervan uit dat er bij een na-oogst behandeling van sinaasappels met imazalil, alle imazalil op de schil terechtkomt en blijft zitten. Verder gaan we er van uit dat een sinaasappel 170 gram weegt (Bron. Voedingscentrum). Per sinaasappel zit er dan 0.85 mg imazalil op de schil.

Overdracht van sinaasappel op huid

Tijdens het persen van de sinaasappels zal er een gedeelte van dit residu terecht komen op de handpalm. Ervan uitgaande dat de binnenkant van de hand in contact komt met de volledige schil van een sinaasappel, dus de volledige 0.85 mg. Er is geen literatuur beschikbaar waarin gemeten is wat de overdracht van de schil naar de hand zou kunnen zijn. Op basis literatuur die wel beschikbaar is en waar de overdracht van gedroogde vloeistoffen op gladde oppervlakken naar handen is gemeten gaan we uit van 10 %. [ ECHA European Chemicals Agency (European Chemicals Agency) 2015].  

Migratie van imazalil door de huid

Zoals hierboven uitgelegd is niet bekend hoeveel imazalil door de huid van de handpalm wordt opgenomen. Er wordt daarom uitgegaan van het worst-case gehalte van 46% (EFSA 2010). 

Uitgaande van bovenstaande aannames is de opname imazalil tijdens het persen van een sinaasappel met een residugehalte van 5 mg/kg dus 0,04 mg (0.85 mg x 0,1 x 0,46) per persoon. 
Blootstelling aan de huid wordt vergeleken met de gezondheidskundige grenswaarde voor blootstelling door de huid, de zogenaamde acceptable (operator) exposure level, ofwel AOEL (EFSA 2010).  
Voor een persoon van 65,8 kg (gemiddelde gewicht voor volwassenen in Nederland, zoals gebruikt voor het uitvoeren van risicobeoordelingen (Van der Velde-Koerts, T. et al.  2010)), en een AOEL van 0,05 mg/kg lichaamsgewicht/dag is de maximale toegestane hoeveelheid imazalil 3,29 mg per volwassenen per dag. De 0,04 mg blootstelling door het persen betekent dat pas na het persen van 84 sinaasappels de grenswaarde wordt bereikt. 

Voor kinderen wordt uitgegaan van een lichaamsgewicht van 18,4 kg (3-6 jaar) (Van der Velde-Koerts, T. et al.  2010) en is de maximale toegestane hoeveelheid imazalil 0,92 mg per dag. De 0,04 mg blootstelling betekent dat bij kinderen na het persen van 24 sinaasappels de grenswaarde wordt bereikt. 

Deze berekening gaat uit van een aantal worst-case aannames. Namelijk:

  • De aanname dat er op alle sinaasappels een gehalte van 5 mg/kg zit. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit ( NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit)) meet het voorkomen van residu op sinaasappels. Uit een selectie over de jaren 2014-2016 (na te zoeken in ChemKAP: https://www.rivm.nl/en/chemkap) blijkt dat sinaasappel een gemiddelde  imazalil-concentratie  heeft die lager is dan de MRL, n.l. 1,89 mg/kg.
  • De aanname dat 46% van op de huid aanwezige imazalil wordt opgenomen. Absorptie door de huid absorptie zal in de werkelijkheid minder zijn, maar aangezien dit niet specifiek getest is voor de huid van de handpalm gaan we uit van deze worst case aanname.
  • De aanname dat alle imazalil die op de huid terecht komt beschikbaar is voor opname. Een aanzienlijk deel van nog niet opgenomen imazalil kan verwijderd worden door de handen te wassen na het persen. Handen wassen na het persen zal leiden tot verlaging van de opname van imazalil.

EFSA Europese Voedselveiligheidsautoriteit (Europese Voedselveiligheidsautoriteit) heeft er bij het vaststellen van de MRL maximumresidugehalte (maximumresidugehalte) van 5 mg/ kg kilogram (kilogram) rekening mee gehouden dat er bij het persen imazalil in het sap terecht komt (EFSA 2018). Om te berekenen of de MRL van 5 mg/kg veilig is, is er uitgegaan van een gehalte van 0,35 mg/kg imazalil in sap.
In 2015 heeft NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) in Nederland onderzoek gedaan naar gewasbeschermingsmiddelen in citrussap. Er zijn 25 monsters sinaasappel en verse sap uit supermarkten geanalyseerd, waarvan 22 imazalil bevatten. Hieruit komen gehalten naar voren die vergelijkbaar zijn met de waarden van EFSA.
De gezondheidskundige referentiewaarde voor hoge consumptie (de acute reference dose = ARfD) is 0,05 mg/kg lichaamsgewicht (EFSA 2010).
Dat betekent dat een volwassene (65,8 kg) op een dag tot 9,4 liter sap en een kind (18,4 kg) tot 2,6 liter sap kan drinken zonder risico.  
Ook deze berekening gaat uit van de worst-case aanname dat er op alle sinaasappels een gehalte van 5 mg/kg imazalil zit.

De NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) controleert jaarlijks hele sinaasappelen met schil, over de gehaltes in pakken sap zijn bij de NVWA geen gegevens bekend. Er kan niet worden uitgesloten dat imazalil ook in het sinaasappelsap dat in kartonverpakking wordt verkocht aanwezig is. Maar op basis van het onderzoek van EFSA Europese Voedselveiligheidsautoriteit (Europese Voedselveiligheidsautoriteit) (EFSA 2018), waar onderzoek is gedaan naar de gehalten in geperst sap, weten we dat deze gehalten laag zijn.

Bij een MRL maximumresidugehalte (maximumresidugehalte) van 5 mg/ kg kilogram (kilogram) zit er per sinaasappel van 170 gram maximaal 0,85 mg imazalil op de schil. 

De gezondheidskundige referentiewaarde voor hoge consumptie (de acute reference dose = ARfD) is 0,05 mg/kg lichaamsgewicht ( EFSA Europese Voedselveiligheidsautoriteit (Europese Voedselveiligheidsautoriteit) 2010).

Dat betekent dat een volwassene (65,8 kg) zonder risico op één dag de schil van 3,8 sinaasappels kan eten. Een kind (18,4 kg) kan de schil van 1,1 sinaasappel eten zonder risico.  

Ook deze berekening gaat uit van de worst-case aanname dat er op alle sinaasappels een gehalte van 5 mg/kg imazalil zit en dat al het residu op de schil zit.

Conclusie

Het is mogelijk dat imazalil door de huid kan  migreren tijdens het persen. De te verwachten gehalten zijn zo laag dat er geen risico voor de gezondheid is. 
Tijdens het persen van sinaasappels is het aannemelijk dat er residuen in het sap terecht komen. Dit is het geval voor het persen in de thuissituatie en ook tijdens industriële verwerking van sinaasappels tot sap. Uit analyses blijkt dat gehaltes in sap laag zijn en geen risico vormen voor de gezondheid.
Gezien de lage gehalten is er geen risico te verwachten van de opgetelde blootstelling aan zowel het persen van sinaasappels en het drinken van sap voor volwassenen en kinderen. 

Bij een MRL maximumresidugehalte (maximumresidugehalte) van 5 mg/ kg kilogram (kilogram) zit er per sinaasappel van 170 gram maximaal 0,85 mg imazalil op de schil. 

De gezondheidskundige referentiewaarde voor hoge consumptie (de acute reference dose = ARfD) is 0,05 mg/kg lichaamsgewicht ( EFSA Europese Voedselveiligheidsautoriteit (Europese Voedselveiligheidsautoriteit) 2010).

Dat betekent dat een volwassene (65,8 kg) zonder risico op één dag de schil van 3,8 sinaasappels kan eten. Een kind (18,4 kg) kan de schil van 1,1 sinaasappel eten zonder risico.  

Ook deze berekening gaat uit van de worst-case aanname dat er op alle sinaasappels een gehalte van 5 mg/kg imazalil zit en dat al het residu op de schil zit.