Samenvatting

Een validatieonderzoek werd uitgevoerd naar een in een "standard operating procedure" (SOP) vastgelegde concentreringsmethode (SOP ECO/076/00), als onderdeel van het vaststellen van de potentiele toxiciteit (pT) van een aquatisch milieumonster. De concentrering is gebaseerd op 1) adsorptie van contaminanten op macroreticulaire (MR) harsen van het type XAD en concentrering in een organische fase door elutie met aceton en 2) het verwijderen van de acetonfase door stripping en het geleidelijk toevoegen van een geringe hoeveelheid water waardoor - in principe - een 1000-voudig "waterconcentraat" verkregen wordt. Zowel uit een literatuuronderzoek als door experimentele toetsing is gebleken dat de eerste stap een hoge efficientie heeft voor de meeste organische microverontreinigingen. De adsorptie/desorptie-technieken in SOP ECO/076/00 voldoen. Dit geldt niet voor de tweede stap, nl. het verwijderen van aceton door gedurende 6 uur afblazen, aangezien een groot verlies van hydrofobe organische microverontreinigingen optreedt. Dit is bezwaarlijk omdat de methode dan niet of onvoldoende differentieert naar de toxische belasting van oppervlaktewater met deze frequent voorkomende verontreinigingen. De pT-waarde is uitgedrukt als het aantal malen dat water geconcentreerd moet worden om een meetbaar effect waar te nemen: een hoge concentreringsfactor betekent lage toxiciteit. Van diverse watermonsters is de pT-waarde bepaald. Verschillende methoden voor het zuiveren en opwerken van XAD zijn vergeleken. De toxiciteit van watermonsters bleek zich uit te strekken over een bereik van 10 tot 450 keer concentreren bij een waterkwaliteit die varieert van oppervlaktewater in industriele gebieden tot commercieel verkrijgbaar bronwater. Hoge toxiciteit wordt waarschijnlijk door hydrofiele reactieve organische microverontreinigingen of amfifiele verbindigen, zoals oppervlakte-actieve stoffen veroorzaakt. Eerder gepubliceerd onderzoek (RIZA) toonde de correlatie van een verhoogde chemische belasting van het aquatische milieu met een verlaagde effectieve concentreringsfactor. Het experimentele onderzoek in deze fase was primair gericht op het verkrijgen van een hoge concentreringsfactor zonder meetbare toxiciteit, te realiseren met schoon water dat als referentie in de pT-toets en als methode-blanco voor SOP ECO/076/00 kan dienen. Opmerkelijk was dat dubbel gedestilleerd water niet voldoet, evenmin als Milli-Q water. Met in de handel verkrijgbaar mineraal water (Spa Blauw) kon reproduceerbaar een concentrering van een factor 450 of hoger worden verkregen.