Samenvatting

De bodem levert dankzij een omvangrijk en divers bodemleven vele ‘ecosysteemdiensten’ aan de mens, zoals het natuurlijk vermogen om water te zuiveren, infecties en plagen te onderdrukken, het vermogen om gewassen te verbouwen, het klimaat te reguleren, enzovoort. Een goede staat van deze diensten is daarom cruciaal voor een aangenaam leefklimaat en het voortbestaan van de mens. Met behulp van indicatoren kan worden gemeten hoe de ‘ecosysteemdiensten’ van de bodem ervoor staan. Sinds 1997 is een veelheid aan indicatoren gebruikt in het Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB). Het RIVM heeft met partners geanalyseerd welke van deze indicatoren bruikbaar zijn om ecosysteemdiensten te meten en welke nog aanvullend nodig zijn. De analyse is gemaakt met twaalf externe deskundigen in de bodemkunde, de bodemecologie, en het agrarische bodemadvies. De nieuwe set met indicatoren is state of the art, en is in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) opgesteld. Een set indicatoren bestaat uit biologische, chemische en fysische bodemindicatoren en uit systeemgerichte indicatoren (die bijvoorbeeld informatie over het bodemmanagement bevatten, zoals het type mest en hoe wordt geploegd). Meer dan de helft van de chemische en biologische bodemindicatoren die eerder in het LMB zijn gebruikt, zijn nog steeds bruikbaar. Er zijn echter ook fysische en systeemgerichte indicatoren nodig om ecosysteemdiensten optimaal te kunnen beoordelen. De indicatoren zijn ook bruikbaar om aan te geven of de beleidsdoelen in de Biodiversiteitsstrategie van de EU voor 2020 worden gerealiseerd (geen netto verlies van biodiversiteit). Deze doelen worden uitgedrukt in het zogeheten Natuurlijk Kapitaal: alle natuurlijke elementen die in staat zijn om ecosysteemdiensten te leveren. Op basis van informatie over het Natuurlijk Kapitaal van de Nederlandse bodem kunnen afwegingen worden gemaakt voor een duurzamer (lokaal) bodembeheer en gebiedsinrichting, zodat de ecosysteemdiensten van de bodem optimaal worden benut.