Samenvatting

Metalen komen van nature voor in het milieu en sommige zijn essentieel voor organismen. Met deze aspecten zou eigenlijk rekening moeten worden gehouden bij de normstelling van metalen. Daarnaast is het aspect biobeschikbaarheid nog onvoldoende verwerkt in de huidige methodiek voor risicobeoordeling. In de afgelopen jaren is meer inzicht verkregen in de processen die bepalend zijn voor de beschikbaarheid van metalen voor biota. In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de huidige mogelijkheden om bij de risicobeoordeling/normstelling van zware metalen in de bodem expliciet rekening te houden met verschillen in hun biobeschikbaarheid. Geconcludeerd wordt dat het op dit moment nog ontbreekt aan voldoende gegevens en inzichten (met name met betrekking tot de relatie tussen metaalspecies en opname en effecten voor een breed scala aan bodem- en waterbodemorganismen) om een gemodificeerd systeem van generieke normstelling te ontwikkelen, dat 'beter' dan de huidige methodiek in staat is om daadwerkelijk optredende effecten van metalen in bodem-ecosystemen te kwantificeren. Wel zijn er mogelijkheden om bij het inschatten van locatie-specifieke risico's rekening te houden met verschillen in biobeschikbaarheid. Een algemeen concept wordt gepresenteerd dat als basis voor een nieuw systeem van risicobeoordeling/normstelling zou kunnen dienen. Het systeem zou gebaseerd kunnen zijn op twee sets van toxiciteitsdata: een dataset voor organismen die via het poriewater worden blootgesteld en een set voor organismen die metalen via de vaste fase opnemen. Voor de dagelijkse praktijk zou deze tweedeling desalniettemin inhouden dat zowel risicobeoordeling als normstelling primair gebaseerd zouden kunnen blijven op totaalgehaltes in de vaste fase. Essentieel is dat het nieuwe systeem van risicobeoordeling 'beter' is dan het huidige, gebaseerd op totaalgehaltes. In het rapport is een prioritering opgenomen van benodigd aanvullend onderzoek.