Samenvatting

Om de toepasbaarheid van het evenwichtspartitieconcept voor het voorspellen van de accumulatie van zware metalen in bodemorganismen te toetsen, werd de bodem-invertebraat Eisenia andrei blootgesteld aan zware metalen in een 20-tal matig verontreinigde Nederlandse veldgronden. Onder laboratoriumcondities werden de regenwormen gedurende drie weken in de gronden blootgesteld. Bioconcentratiefactoren (BCF's) voor de metalen Zn, Cu, Pb, Cd, Cr, Ni en As werden berekend als de verhouding tussen de interne lichaamsconcentraties in de wormen en de totaalgehaltes van de zware metalen in de bestudeerde gronden. De BCF's bleken, afhankelijk van het grondtype en het metaal, aanzienlijk te varieren en waren in het algemeen het hoogste voor humusarm duinzand en voor zandgrond en het laagst voor kleigronden. Multivariate statistische analyse liet zien dat de BCF en de evenwichtspartitiecoefficienten van de bestudeerde metalen gerelateerd zijn aan dezelfde bodemfactoren (pH, kleigehalte, gehalte organisch materiaal en het gehalte aan Al-/Fe-oxyhydroxides in de bodem). Dit suggereert dat opname van de zware metalen door de worm ofwel rechtstreeks via het poriewater plaatsvindt, danwel via een opnameroute die sterk aan het poriewater is gerelateerd. Regressievergelijkingen zijn afgeleid voor het voorspellen van BCF-waardes als functie van een aantal eenvoudig te bepalen bodemeigenschappen (ionensterkte, pH, gehalte organisch materiaal, kleigehalte, hoeveelheid organisch materiaal en het gehalte aan Al-/Fe-oxyhydroxides). Door middel van interne validatie kon worden aangetoond dat met behulp van de ontwikkelde modellen, binnen de range van de in deze studie experimenteel bepaalde bodemeigenschappen, betrouwbare voorspellingen gedaan kunnen worden. Kwantitative externe validatie bleek door een gebrek aan geschikte data niet mogelijk. Kwalitatief kon echter worden aangetoond dat de in dit rapport beschreven resultaten overeen komen met eerder in de literatuur beschreven bevindingen.