Medicijnen in drinkwater

Medicijnen komen in lage concentraties voor in sommige drinkwaterbronnen. Ze worden in oppervlaktewater vaker en in hogere concentraties aangetroffen dan in grondwater. De concentraties van medicijnen in bronnen voor drinkwater liggen meestal onder de signaleringsparameter van 1 µg/L. Na zuivering van het  water tot drinkwater zijn en worden deze verder omlaag gebracht. 
In de afgelopen jaren zijn bijvoorbeeld jomeprol, metformine en hydrochloorthiazide in relatief veel oppervlaktewaterbronnen voor drinkwater gevonden. Deze stoffen worden in de bodem afgebroken en zijn daarom in veel lagere concentraties te vinden in grondwater dan in oppervlaktewater. Alleen de middelen die relatief slecht worden afgebroken onder natuurlijke omstandigheden (bijvoorbeeld carbamazepine) worden vaak en in relatief hoge concentraties in grondwaterbronnen aangetroffen. 

Tijdens de drinkwaterzuivering van zowel grond- als oppervlaktewater worden medicijnresten uit het water verwijderd. Soms worden in het drinkwater nog minieme hoeveelheden van medicijnresten of afbraakproducten daarvan aangetroffen. Voorbeelden hiervan zijn metformine en jomeprol en afbraakproduct guanylureum. Concentraties van deze stoffen liggen ver onder concentraties waarbij enig effect op de gezondheid van mensen kan worden verwacht. Over het algemeen worden vaker sporen van medicijnresten in drinkwater dat bereid wordt uit oppervlaktewater aangetroffen dan in drinkwater dat bereid wordt uit (oever)grondwater.

Drinkwater is veilig 

Het drinkwater in Nederland voldoet aan de eisen die de wet aan de kwaliteit stelt. Het Nederlandse kraanwater behoort tot 'de top' van de wereld. Dat komt onder andere doordat het intensief wordt gezuiverd. Toch kan het drinkwater restanten van chemische stoffen bevatten, zoals medicijnen of de afbraakproducten. Door betere methodes kan de aanwezigheid van medicijnen en andere stoffen in steeds lagere gehaltes aangetoond worden. De concentraties zijn momenteel zo laag dat het  drinkwater veilig is. 

Effectiviteit drinkwaterzuivering

Door het drinkwater te zuiveren wordt de concentratie van medicijn in drinkwater flink verlaagd. Dit betekent echter niet dat alle resten van medicijnen helemaal worden verwijderd. De fysisch-chemische eigenschappen van de stoffen spelen hierbij een belangrijke rol. Een drinkwaterzuivering die bestaat uit een combinatie van technieken levert de hoogste verwijdering van medicijnresten op. Voor de zuivering van oppervlaktewater wordt zo’n gecombineerde zuivering met moderne technieken al toegepast. Bij grondwaterzuivering is dit meestal niet nodig en kan worden volstaan met een eenvoudige zuivering. Bij drinkwaterzuiveringen worden daarnaast continue gekeken hoe processen verbeterd kunnen worden, dit heeft ook effect op het verwijderingsrendement van stoffen. 

Mengseltoxiciteit in drinkwater en nieuwe stoffen

De concentraties medicijnresten die momenteel aangetroffen worden zijn zodanig laag dat er geen effecten op de gezondheid verwacht worden. Ook als met mengseltoxiciteit rekening wordt gehouden. Er is een ruime marge tussen gemeten of geschatte blootstelling aan stoffen en de maximale concentraties die nog veilig zijn. Daardoor is de onzekerheid rondom mengseltoxiciteit klein. 
Ook voor andere stoffen is er geen gezondheidsrisico’s optreden door consumptie van Nederlands drinkwater. Het is wel belangrijk de aanwezigheid van stoffen in drinkwaterbronnen in de gaten te houden. Om op tijd in te kunnen spelen op nu nog onbekende risico’s, is continue aandacht nodig voor de mogelijke introductie van nieuwe stoffen (medicijnresten of anders). Ook andere veranderingen die drinkwaterbronnen beïnvloeden, zoals fluctuerende afvoer in rivieren en verzilting van grond- en oppervlaktewater vanwege klimaatverandering, vereisen een continue aandacht.

Vertrouwen in drinkwater

De kwaliteit van het drinkwater in Nederland is goed. Het vertrouwen van consumenten is niet alleen afhankelijk van de werkelijke kwaliteit van het drinkwater. Het vertrouwen wordt ook beïnvloed door de beleving van de kwaliteit. In Nederland en de rest van Europa is de perceptie van de kwaliteit en veiligheid van het drinkwater over het algemeen positief. De belangrijkste factoren die hier invloed op hebben zijn het vertrouwen in een drinkwaterbedrijf, de waterbehandeling, regelgeving en transparante informatie over de kwaliteit van drinkwater en drinkwaterbronnen 

Toch is er ook bezorgdheid over de kwaliteit van (drink)water. Consumenten beschouwen verontreinigingen als een reële bedreiging voor de waterkwaliteit en zij hebben negatieve associaties met chemische verontreinigingen in drinkwater. Dit komt door de kunstmatige aard van de verontreinigingen, de wetenschappelijke onzekerheid over de mogelijke gezondheidseffecten, de geringe kennis van consumenten over deze stoffen en hoe vaak ze voorkomen in (drink)water en berichten in de media. De bezorgdheid is begrijpelijk. Desondanks wordt de kwaliteit van het drinkwater en de veiligheid continue gecontroleerd.