Laagfrequent geluid en gezondheid

Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van geluid in het algemeen (alle toonhoogten samen). Daarin is aangetoond dat geluid verschillende effecten heeft, zoals hinder, slaapverstoring en aandoeningen aan het hart- en vaatstelsel. Een aantal onderzoeken heeft specifiek gekeken naar laagfrequent geluid (LFG) en het effect daarvan op de gezondheid. Daaruit bleek blootstelling aan LFG samen te hangen met (ernstige) hinder en mogelijk met slaapverstoring. Er is geen bewijs voor andere directe gezondheidseffecten van LFG. Het ondervinden van hinder van een bromtoon kan echter wel leiden tot onder andere concentratieproblemen en vermoeidheid. 

Hoeveel mensen hebben last van laagfrequent geluid?

Om te weten hoeveel mensen in Nederland last hebben van LFG zijn er twee informatiebronnen: gegevens op basis van vragenlijstonderzoek en registraties van bromtoonmeldingen.

Vragenlijstonderzoek

In 2019 gaf 3,2% van de bevolking van 16 jaar en ouder in Nederland aan hinder te hebben door LFG (in 2016: 2,2%). Ook ernstige slaapverstoring door LFG is toegenomen: van 1,9% in 2016 naar 2,6% in 2019. Deze percentages komen uit landelijk vragenlijstonderzoek onder een steekproef van de Nederlandse bevolking. Bij deze vragenlijsten zijn geen gegevens bekend over de daadwerkelijke blootstelling aan LFG van de deelnemers aan het onderzoek.

Bromtoonmeldingen

Mensen die last hebben van LFG of bromtonen melden dit soms bij de GGD, de Stichting LaagFrequent geluid of de Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG). Deze organisaties houden het aantal meldingen bij en maken hiervan landelijke overzichten. Daaruit blijkt het aantal meldingen van LFG de laatste jaren toe te nemen. Tot 2016 kwamen er bij de Stichting LaagFrequent geluid zo’n 100 tot 200 meldingen per jaar binnen. In 2020 waren dat er ruim 1100. Bij de gezamenlijke GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en zijn de meldingen na 2010 geleidelijk opgelopen tot ca 125 per jaar.

Niet iedereen die last of klachten heeft van LFG, zal dit melden. Mensen melden eerder dat ze last hebben van LFG naarmate ze: 

• meer weten van LFG 
• beter weten waar ze terecht kunnen
• meer verwachten dat melden van LFG zinvol is
• er meer aandacht is voor LFG, bijvoorbeeld in de media 

Een toename in het aantal meldingen kan daarom niet direct gekoppeld worden aan een toename van laagfrequent geluid, ook omdat de daadwerkelijke blootstelling bij de meeste meldingen niet bekend is. De toename in het aantal meldingen is wel een belangrijk signaal om te kijken of de hoeveelheid LFG daadwerkelijk toeneemt en/of waarom de zorgen over LFG toenemen.

Medische oorzaak van een bromtoon

Het waarnemen van een bromtoon kan ook een medische oorzaak hebben. Dat zou het geval kunnen zijn als:

• Iemand het geluid bijna overal hoort.
• Er gehoorverlies is voor hoge tonen. Als iemand de hoge tonen minder goed hoort, lijken de lage tonen meer aanwezig te zijn. Een gehoorapparaat kan dit soms weer in balans brengen.
• Iemand medicijnen gebruikt die de gevoeligheid voor geluid verhogen.
• Iemand tinnitus heeft. Tinnitus kan namelijk ook voorkomen als iemand lage tonen hoort.

Als het horen van een bromtoon een medische oorzaak heeft, heeft de bromtoon vaak niet één toon maar kan dan allerlei vormen aannemen: ruisen, fluiten, suizen, zoemen, bepaalde tonen, hoog of laag, continu of afwisselend, hard of zacht. Iemand die hier last van heeft hoort wel degelijk geluid, maar het is niet meetbaar omdat het voor anderen niet te horen is. Dat komt doordat de hersenen dan een signaal afgeven dat de persoon in kwestie als echt geluid ervaart.

De huisarts kan meedenken en eventueel zorgen voor een doorverwijzing naar een KNO keel-neus-oor (keel-neus-oor)-arts/audioloog. Door middel van een medisch onderzoek en een gehoortest kan blijken of er een medische oorzaak is die mee kan spelen bij de klachten.  Er is informatie over LFG beschikbaar die u kunt meenemen naar de huisarts.

Vibro-akoestische ziekte (VAZ Vereniging Academische Ziekenhuizen (Vereniging Academische Ziekenhuizen)) en LFG+

Soms spreken mensen over vibro-akoestische ziekte (VAZ) door LFG. Voor het bestaan van VAZ is op dit moment geen wetenschappelijk bewijs. VAZ is geen erkende diagnose in de medische wereld. LFG+ (of laagfrequente waarneming) is een aanduiding voor het fenomeen waarbij mensen (continu en overal) ernstige hinder of gezondheidsklachten ervaren zonder dat er akoestisch geluid te meten is. Ook hiervoor bestaat geen wetenschappelijke verklaring.