In de Trendanalyse Nationale Veiligheid 2024 benoemt het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV) twee belangrijke opgaven. Ten eerste is de situatie slechter geworden voor veel van de dreigingen die onze samenleving kunnen ontwrichten. Ten tweede moeten we als Koninkrijk een antwoord vinden op een aantal structurele veranderingen in de wereld om ons heen. Dit betekent dat we moeilijke strategische keuzes moeten maken en dat een weerbare samenleving steeds belangrijker wordt.
In de Trendanalyse brengt het Analistennetwerk Nationale Veiligheid de belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen twee jaar in kaart. Dit op verzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid)). Deze analyse dient als onderbouwing voor het actualiseren van de implementatie van Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden. De Trendanalyse bouwt voort op de Rijksbrede Risicoanalyse Nationale Veiligheid 2022 (RbRa).
Verslechtering van het algemene dreigingsbeeld
Voor veel dreigingen is de situatie in de afgelopen twee jaar slechter geworden. Dit is een belangrijke opgave voor de nationale veiligheid. Deze verslechtering geldt bijvoorbeeld voor verschillende aan klimaatverandering verbonden natuurrampen, zoals natuurbranden en extreem weer. Ook voor onder andere georganiseerde criminaliteit, extremisme en hybride operaties is de situatie verslechterd. Alleen voor infectieziekten, aardbevingen en zware ongevallen is er relatief weinig veranderd.
Anticiperen op de structurele veranderingen
De verslechtering van het dreigingsbeeld is tekenend voor de tijd waarin we leven. Wereldwijd zijn bestaande systemen aan het veranderen. Bijvoorbeeld op het gebied van klimaat, internationale samenwerking, technologische ontwikkelingen en economische mogelijkheden. Deze veranderingen zijn niet per se nieuw, maar worden wel steeds sterker. De gevolgen hiervan worden dan ook steeds duidelijker. Het is belangrijk om op tijd te anticiperen op deze meer structurele veranderingen en de onzekerheid die hierbij hoort. Tegelijkertijd vormen de vragen die voortkomen uit deze veranderingen een mogelijke bron van onenigheid en polarisatie. Het omgaan met bovenstaande structurele veranderingen is een tweede opgave voor de nationale veiligheid.
Implicaties voor strategievorming
De druk op onze nationale veiligheid neemt door deze twee opgaven tegelijkertijd en vanuit verschillende kanten toe. De middelen om hiermee om te gaan zijn echter beperkt. Dat betekent dat het steeds belangrijker wordt om moeilijke keuzes te maken en verschillende belangen strategisch af te wegen. Hierbij is het belangrijk om zoveel mogelijk te weten over de samenhang tussen en de gevolgen van de verschillende keuzes.
Door deze veranderingen in de wereld om ons heen is het ook meer onzeker hoe de dreigingen er in de toekomst uitzien. Het is daarom belangrijk om in brede zin aandacht te hebben voor het aanpassingsvermogen en de weerbaarheid van de samenleving. Bijvoorbeeld door aandacht te hebben voor sterke instituties of het bevorderen van de zelfredzaamheid van mensen. Ook is de samenwerking tussen publieke en private organisaties en tussen burger en overheid erg belangrijk. Zowel voor de Veiligheidsstrategie zelf als de implementatie hiervan.
Het Analistennetwerk Nationale Veiligheid
Het ANV (Analistennetwerk Nationale Veiligheid ) is een kennisnetwerk dat sinds 2011 analyses maakt van risico’s en bedreigingen voor de Nationale Veiligheid. Ook onderzoekt het ANV welke ontwikkelingen op lange termijn hierop van invloed zijn. De resultaten van dit onderzoek publiceert het ANV in risico- en trendanalyses. Het ANV bestaat uit het RIVM, TNO, Instituut Clingendael, het WODC, SEO, de AIVD en de MIVD. Het ANV werkt in opdracht van de NCTV.