Het RIVM adviseert beleidsmakers om bij een volgende pandemie ook rekening te houden met de milieueffecten van mondkapjes. Niet alleen met de gezondheidseffecten. Het RIVM baseert dit advies op onderzoek naar de milieubelasting van mondkapjes tijdens de coronapandemie. Ook onderzocht het RIVM hoe consumenten en zorgprofessionals de mondkapjes in de praktijk gebruikten. Mondkapjes zijn (van grondstof tot product) het minst vervuilend, als zoveel mogelijk herbruikbare mondkapjes worden gebruikt. Alleen voor de zorg zijn dan wegwerpmondkapjes nodig. Door meer herbruikbare mondkapjes te gebruiken, komen er minder materialen zoals microplastics in het milieu. De schadelijke effecten van microplastics worden steeds duidelijker.
60 000 kilo extra zwerfafval
Mondkapjes zijn één van de beschermingsmiddelen die tijdens de pandemie zijn ingezet om de verspreiding van het coronavirus te beperken. Volgens het RIVM zijn in Nederland tussen maart 2020 en maart 2022 naar schatting 1 miljard mondkapjes gebruikt. De productie, het gebruik en de afvalverwerking van mondkapjes heeft schadelijke effecten op het milieu. Zo werd er ongeveer 47 kiloton broeikasgassen uitgestoten. Dit is evenveel als de jaarlijkse uitstoot van ruim 19.000 personenauto’s. Voor de mondkapjes was zeker 6,6 miljoen kilo aan plastics, karton, metalen en textiel nodig. En voor de productie was 840.000 m3 (kubieke meter) water nodig. Dat is evenveel als 18.000 huishoudens in een jaar gebruiken. Ook kwam naar schatting zo’n 60.000 kilo aan mondkapjes als zwerfafval in het milieu terecht.
Mondkapjes opnieuw gebruiken is goed voor milieu
Uit het onderzoek blijkt dat de meeste mensen zich niet hielden aan het advies om de mondkapjes elke dag te vervangen. Dat gold voor alle soorten mondkapjes. De effecten op het milieu zouden bij aanbevolen gebruik dus nog groter zijn. Als consumenten alleen herbruikbare mondkapjes van katoen zouden dragen, kost het 2 keer zoveel water om dat katoen te produceren. Het grondstofverbruik zou echter 40% lager kunnen zijn. Ook zou er 25% minder aan broeikasgassen worden uitgestoten.
Milieubewuste keuzes maken
Dit onderzoek naar de milieueffecten van mondkapjes en het gedrag van gebruikers laat zien dat het gebruik ervan duurzamer kan. De zorg kan bijvoorbeeld onderzoeken in welke gevallen mondkapjes niet meer als besmet afval hoeven worden weggegooid. Besmet afval wordt namelijk verzameld in plastic tonnen en veel heter verbrand dan gewoon afval. Dat kost meer energie, dus komen er meer broeikasgassen vrij. Gewoon afval belast het milieu dus minder.
Het gebruik van Europese mondkapjes zorgt ook voor minder uitstoot van broeikasgassen. Dit komt omdat ze met schonere energie worden gemaakt en de afstand tussen de plaats van productie en verkoop korter is.
Het RIVM beveelt ook aan om beter in kaart te brengen aan welke minimale eisen beschermingsmiddelen moeten voldoen om infecties te voorkomen. Dat maakt het mogelijk om in verschillende situaties de juiste beschermingsmiddelen te gebruiken. Dit voorkomt onnodig gebruik.