Er komt steeds minder stikstof terecht op daarvoor gevoelige natuurgebieden. De daling is echter niet voldoende om de doelen te halen die de overheid zich heeft gesteld. Dat blijkt uit het rapport Monitor stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden 2023 van het RIVM. Dit rapport beschrijft elk jaar de ontwikkeling van de stikstofneerslag en de invloed van factoren zoals beleidsmaatregelen en actuele gegevens over uitstoot en kritische depositiewaarde.
Dalende trend in neerslag van stikstof
Sinds 2005 is ongeveer 20 procent minder stikstof in de kwetsbare natuur terechtgekomen. Naar verwachting daalt de neerslag tot 2030 verder. Deze daling komt voor het grootste deel door beleid voor landbouw en verkeer, en door dalende depositie uit het buitenland. De verwachte stikstofneerslag is berekend met beleid waarvoor op 1 mei 2022 concrete plannen zijn uitgewerkt. De stikstofmaatregelen die daarna zijn ingevoerd, zijn nog niet meegerekend.
Uitleg kritische depositiewaarde
Dat de hoeveelheid stikstof daalt, betekent nog niet dat de natuur herstelt. Dat komt omdat er op de meeste plekken nog steeds meer stikstof neerslaat dan de natuur aan kan. De kritische depositiewaarde (KDW) geeft aan hoeveel stikstof de natuur aankon, zonder negatieve gevolgen. Komt de depositie boven de KDW, dan kan verslechtering optreden. Elk habitattype of leefgebied heeft een eigen KDW. In de wet staat hoeveel van het oppervlak natuur onder deze waarde moet komen.
Stijging van oppervlak natuur onder KDW, maar doelen niet gehaald
Op dit moment is 28 procent van het oppervlak van Natura 2000-gebieden onder de KDW. Naar verwachting stijgt dit verder tot ongeveer 30 procent in 2030. Na 2030 stijgt dit oppervlak elke 5 jaar met 1 procent. Het Nederlandse doel is dat dit percentage stijgt tot ten minste 40, 50 en 74 procent in de jaren 2025, 2030 en 2035. Uit de nieuwste cijfers blijkt dat Nederland deze doelen op basis van het beleid tot 1 mei 2022 niet gaat halen.
Veranderingen ten opzichte van vorige monitoringsrapportage
Deze verwachting is ongunstiger dan de vorige monitor. Daarin bleef in 2030 nog 43 procent van het oppervlak natuur onder de KDW-norm. Dit komt vooral omdat de kritische depositiewaarden in 2023 zijn herzien op basis van nieuw wetenschappelijk onderzoek. Wageningen Universiteit deed dit onderzoek in opdracht van het ministerie van LNV (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). Ook is door gebruik van recentere meetgegevens de berekende depositie hoger dan de cijfers vorig jaar.
Te veel stikstof is schadelijk voor kwetsbare natuur
Alle EU (Europese Unie)-lidstaten zijn verplicht om beschermde soorten en habitattypen in stand te houden en achteruitgang te voorkomen. Sinds 1 juli 2021 geldt daarom de Wet stikstofreductie en natuurverbetering (Wsn). Minder stikstof in Natura 2000-gebieden om de natuur te verbeteren, is een belangrijke doelstelling van deze wet.
Monitoring Wsn
Dit rapport is onderdeel van de monitoring van de Wsn. PBL (Planbureau voor de Leefomgeving), RIVM en WUR (Wageningen University & Research) evalueren en monitoren in verschillende rapportages de gerealiseerde en verwachte effecten van (beleids)ontwikkelingen. In 2024 verschijnen rapporten over de effecten van stikstofreductie- en natuurherstelmaatregelen.