P. Bijkerk, S.M. van der Plas, L. van Asten, E.B. Fanoy, M.E.E. Kretzschmar Onlangs is voor de zevende maal de Staat van Infectieziekten verschenen. Het rapport geeft een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen op het gebied van (de epidemiologie) van infectieziekten in 2011. Daarnaast worden elk jaar thema’s uitgediept die relevant zijn voor infectieziekteonderzoek en -bestrijding. In deze editie zijn ontwikkelingen op het gebied van bioinformatica en syndroomsurveillance in kaart gebracht.
De Staat van Infectieziekten begint met de belangrijkste gebeurtenissen uit 2011 en de eerste helft van 2012. In het hoofdstuk worden uitbraken en verheffingen van infectieziekten in binnen- en buitenland besproken. Zo is er aandacht voor de uitbraak van bof onder studenten, toename van kinkhoest en de internationale uitbraak van Escherichia coli O104:H4. Resistentievorming blijft een zorgwekkende ontwikkeling: in de Staat van Infectieziekten wordt dit geïllustreerd door een OXA (Oxacilline hydrolyserend metallo beta lactamase)-48 carbapenemaseproducerende Klebsiella pneumoniae-uitbraak in het Maasstad Ziekenhuis. Ook wordt de Schmallenbergvirusepidemie beschreven, die eind 2011 werd opgemerkt bij runderen en schapen. Tot slot worden de lokaal opgelopen malaria en westnijlvirusinfecties in verschillende delen van Europa besproken.
Bioinformatica en infectieziekten
In de bioinformatica komen biologie, wiskunde en computerwetenschappen samen met als doel de informatie in biologische moleculen te ontcijferen. Door het gebruik van geavanceerde diagnostische technieken in het laboratorium en de beschikking over steeds krachtiger computers is de bioinformatica een zich sterk ontwikkelend wetenschapsveld.
Gegevens over de structuur van DNA (deoxyribonucleic acid), RNA (ribonucleic acid) en eiwitten in ziekteverwekkers komen steeds vaker in grote hoeveelheden beschikbaar. Door software en analysemethoden te ontwikkelen maakt de bioinformatica het mogelijk om deze complexe gegevens te sorteren, inzichtelijk te maken en te duiden. Zo vergroten bioinformatische methoden ons inzicht in de (moleculaire) epidemiologie, in de mogelijkheden van ziekteverwekkers om te muteren, in hun interacties met gastheren en in hun evolutionaire strategieën. Deze kennis biedt de infectieziektebestrijding een nieuw perspectief. Daarom spelen bioinformatische analyses tegenwoordig een belangrijke rol bij het vinden nieuwe doelwitten voor diagnostiek en vaccins, bij standaardisatie van typeringsmethoden en bij het achterhalen van de transmissieketen of de bron van infectieziekten. Omdat bioinformatica een veelzijdig wetenschapsveld is, is het van belang om keuzes te maken bij de ontwikkeling van expertise, diagnostiek en onderzoek voor het bestrijden van infectieziekten.
Mogelijkheden van syndroomsurveillance
Syndroomsurveillance heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot een brede surveillancemethode. Waar traditionele infectieziektesurveillance is gebaseerd op specifieke ziekten gecombineerd met laboratoriumdiagnostiek, maakt sydroomsurveillance onder anderen gebruik van ziekte-indicatoren als klachten en gedrag. Syndroomsurveillance kan worden ingezet voor bijvoorbeeld vroegsignalering bij uitbraken van infectieziekten, het vervolgen van de impact van een infectieziekte of het monitoren van ziektetrends. In het hoofdstuk ‘Mogelijkheden van syndroomsurveillance’ worden, na een algemene introductie over syndroomsurveillance, voorbeelden van syndroomsurveillance in Europa gegeven, de voordelen en beperkingen van syndroomsurveillance geschetst en een overzicht gegeven van Nederlandse syndroomsurveillanceactiviteiten.
Het rapport is te downloaden via:
http://www.rivm.nl/Bibliotheek/WetenschappelijkRapporten/2012/november/Staat_van_Infectieziekten_in_Nederland_2011
Auteurs
P. Bijkerk, S.M. van der Plas, L. van Asten, E.B. Fanoy, M.E.E. Kretzschmar, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Bilthoven
Correspondentie
P. Bijkerk | paul.bijkerk@rivm.nl