Geluid van vliegverkeer is in Nederland een van de belangrijkste oorzaken van geluidhinder, na geluid van wegverkeer en burengeluid. In de afgelopen jaren is er in Nederland discussie ontstaan over de manier waarop vliegtuiggeluid wordt bepaald. De vergunningverlening en de handhaving voor vliegtuiggeluid zijn tot nu toe gebaseerd op berekeningen.

Omwonenden willen dat vliegtuiggeluid wordt gemeten en niet alleen berekend. Rond de meeste luchthavens in Nederland worden wel geluidmetingen gedaan, maar die hebben uitsluitend een informatieve functie.

Programmatische Aanpak van het Meten van Vliegtuiggeluid

PAMV heeft als doel dat informatie over de manier waarop vliegtuiggeluid wordt gemeten en berekend, in de toekomst voor iedereen betrouwbaar en herkenbaar is. Deze informatie zal vervolgens de basis vormen voor goed onderbouwde beleidskeuzes. De uitvoering van PAMV gebeurt in 3 fasen:

1.    Een verkenning
2.    De uitwerking
3.    De realisatie

Fase 1: verkenning

In deze fase van dit programma hebben het RIVM, het NLR Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium)   en het KNMI Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) onderzocht hoe het meten en berekenen van vliegtuiggeluid beter kan. Daarnaast keken ze hoe het draagvlak voor de werkwijze van de overheid rondom vliegtuiggeluid vergroot kan worden. De resultaten van deze verkenning staan in het rapport Vliegtuiggeluid: meten, rekenen en beleven. Een verkenning van wensen en ontwikkelopties. In dit rapport staan ook zeven aanbevelingen, die in de tweede fase van PAMV  uitgewerkt worden.

Fase 2: uitwerking 

De eerste resultaten van de tweede fase van PAMV zijn gereed. De website vliegtuiggeluid.nl is online. De rapporten Programmatische Aanpak Meten Vliegtuiggeluid: Nationale Meetstrategie. Kaders en inventarisatie meetsystemen en Relaties vliegtuiggeluid – hinder en slaapverstoring 2020. Civiele en militaire vliegvelden in Nederland zijn gepubliceerd. Ook bij de onderzoeken over modelvalidatie, toepassingsbereik metingen en berekeningen en Citizen Science is vooruitgang geboekt. Deze onderzoeken zijn nu in een afrondende fase. De eerste resultaten en de beschrijving van de Citizen Science studies staan op de website Vliegtuiggeluid.

Rapport Nationale meetstrategie vliegtuiggeluid en regionale uitwerkingen

Het rapport beschrijft de criteria voor het meten van vliegtuiggeluid. De meetstrategie richt zich op 2 doelen: de huidige rekenmodellen valideren en betrouwbare informatie geven aan omwonenden van luchthavens. Met de kaders uit de nationale meetstrategie kunnen meetsystemen rondom Nederlandse luchthavens consistent worden ingericht.

In de meeste regio’s zijn de uitwerkingen van de nationale meetstrategie zijn doorgevoerd. De regionale uitwerkingen worden na medio 2022 op de website vliegtuiggeluid.nl geplaatst voor de luchthavens Schiphol, Rotterdam The Hague Airport, Eindhoven Airport, Maastricht Aachen Airport en Groningen Airport Eelde.

Vliegtuiggeluid.nl

De website vliegtuiggeluid.nl is er voor iedereen die meer wil weten over vliegtuiggeluid en hoe je dat meet en berekent. Op die website wordt de kennis van de PAMV over vliegtuiggeluid gebundeld. In 2022 is de website vernieuwd en aangevuld. Onder andere met een animatie over meten en berekenen van vliegtuiggeluid.

Citizen science studies binnen PAMV

Het RIVM heeft samen met 28 burgers onderzoek gedaan naar vliegtuiggeluid en de beleving hiervan in twee citizen science studies. De eerste studie gaat over de impact van frequentie van vliegverkeer en de periodes tussen vliegtuigpassages (Respite). De tweede studie richt zich op de beleving van het vliegtuiggeluid door geluidgevoelige burgers. De resultaten en belangrijkste uitkomsten van beide studies zijn gepubliceerd op vliegtuiggeluid.nl.

Nationale database

De PAMV-partners werken aan een nationale database met metingen van vliegtuiggeluid die zijn uitgevoerd rondom Nederlandse luchthavens. In de eerste fase wordt deze database ontwikkeld voor de luchthavens Schiphol, Rotterdam en Eindhoven. Het primaire doel van de nationale database is transparantie in het validatieproces. Zowel meetgegevens als vluchtgegevens voor de luchthavens worden openbaar gemaakt. Hierdoor heeft iedereen inzicht in het validatieproces en kunnen burgers ook zelf met de gegevens aan de slag.

Overige onderzoeken

Het RIVM heeft in 2022 onderzoek gedaan naar nieuwe hindercurves voor Nederlandse luchthavens. Uit dit onderzoek blijkt dat meer omwonenden van luchthavens in Nederland in 2020 last hadden van vliegtuiggeluid dan in 2002. Dat wil zeggen: bij dezelfde hoeveelheid geluid gaven meer omwonenden aan ernstige hinder en ernstige slaapverstoring te ervaren.

Ook loopt er onderzoek naar het toepassingsbereik van metingen en berekeningen van vliegtuiggeluid. Het toepassingsbereik is tot waar beide methoden betrouwbare resultaten leveren. Hier naast wordt ook gekeken naar de validatie van de rekenmodellen die gebruikt worden voor het berekenen van vliegtuiggeluid, een belangrijk onderdeel van de programmatische aanpak. Voor de validatie van de rekenmodellen is in 2022 een validatieaanpak opgesteld. De uitvoering van de validatieaanpak door het consortium van RIVM, NLR en To70 is nu gestart.

Op 9 mei 2023 hebben het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het RIVM een webinar over vliegtuiggeluid georganiseerd. Daarin werden onderzoeksresultaten gepresenteerd door onder andere RIVM, GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)-GHOR Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio), M+P en To70. Het webinar is in vijf delen terug te zien op YouTube:

• Toelichting Belevingsonderzoek geluidhinder en slaapverstoring luchtvaart 2020
• Toelichting relaties vliegtuiggeluid –hinder en slaapverstoring 2020
• Toelichting onderzoek individuele bescherming
• Toelichting kabinetsreactie WHO-advies
• Vervolgtraject door RIVM

Meer informatie over het webinar is te vinden op de website Luchtvaart in de Toekomst.