Samenvatting

Bij 36 drinkwaterpompstations (alle freatische grondwaterwinningen) is ruw en rein water bemonsterd en geanalyseerd op een zevental zeldzame aarden. Het doel was de omvang van een eerder geconstateerd probleem beter in kaart te brengen. In ruw water werden bij achttien van de 36 pompstations een of meer van de geanalyseerde elementen aangetroffen ; bij vijf van deze achttien werden alle of op een na alle geanalyseerde elementen aangetroffen. Bij drie pompstations kwamen in het ruwe water een of meer zeldzame aarden voor in concentraties boven de Indicatieve Toelaatbare Concentraties (ITC's), op toxicologische gronden afgeleide waarden. Voorkomen van zeldzame aarden in ruw grondwater lijkt daarmee een structureel verschijnsel te zijn. In rein water werden bij acht van de 36 pompstations een of meer van de geanalyseerde elementen aangetroffen ; bij twee van deze acht ging het om meer dan een element. Geen enkel element werd aangetroffen in concentraties boven de ITC's. Dit betekent dat bij de meeste pompstations zeldzame aarden worden verwijderd tijdens de zuivering. De hoogte van de concentraties zeldzame aarden in het ruwe water kunnen goed verklaard worden uit de pH van het ruwe water. Bij een lagere pH van het grondwater lossen er meer zeldzame aarden op. Depositie van verzurende stoffen op de bodem kan dan ook, afhankelijk van de hydrologische omstandigheden en de bodemsamenstelling, leiden tot een stijging van de concentraties zeldzame aarden in het ruwe grondwater. Bij pH-waarden beneden circa 5.5 kunnen yttrium, lanthaan en cerium verwacht worden in concentraties hoger dan de ITC's. Het verdient aanbeveling bij dergelijke pH-waarden zeldzame aarden te meten in ruw en rein water om te kunnen beoordelen of aanvullende maatregelen nodig zijn, bijvoorbeeld in de zuivering.