Met de maatregelen in het Nationaal plan tuberculosebestrijding 2021-2025  willen we:

• de overdracht van tuberculose verder terugdringen;
• zoveel mogelijk patiënten genezen;
• het aantal patiënten in Nederland met een kwart verminderen.

Om dit te bereiken is het belangrijk dat we tuberculose op tijd opsporen en behandelen. En dat we contacten van iemand met tuberculose snel kunnen onderzoeken. Bron- en contactonderzoek, screening op tuberculose en tuberculose-infectie en behandeling van tuberculose zijn daarom de basis voor het nationaal plan.

Het screenen van immigranten en asielzoekers uit landen waar veel tuberculose voorkomt is heel belangrijk. Screenen gebeurt nu nog vooral met een longfoto. Hiermee sporen we longtuberculose op. In de komende jaren wordt vaker een bloed- of huidtest gedaan. Hiermee sporen we een tuberculose-infectie op. Het snel opsporen en vervolgens behandelen van een tuberculose-infectie verkleint de kans dat iemand de ziekte tuberculose ontwikkelt. 

GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)

De GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) is volgens de Wet publieke gezondheid (Wpg Wet Publieke Gezondheid (Wet Publieke Gezondheid)) verantwoordelijk voor de bestrijding van tuberculose. De 25 GGD’en in Nederland werken daarbij samen in vier regionale expertisecentra (REC’s). GGD GHOR Nederland (de koepelorganisatie van de GGD’en) werkt samen met het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA Centraal Orgaan opvang asielzoekers (Centraal Orgaan opvang asielzoekers)) voor het screenen van asielzoekers op tuberculose en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI Dienst Justitiële Inrichtingen (Dienst Justitiële Inrichtingen)) voor het screenen van mensen in gevangenissen.

Binnen de GGD'en werkt een team van artsen, sociaal verpleegkundigen en medisch-technisch medewerkers in de tuberculosebestrijding. Hun taken zijn:

• diagnostiek, behandeling en begeleiding van tbc Tuberculose (Tuberculose)-patiënten en mensen met een latente tuberculose infectie;
• geven van BCG Bacille Calmette Guérin (Bacille Calmette Guérin)-vaccinaties;
• bron- en contactopsporing;
• screening risicogroepen;
• outbreak management;
• preventie

Longartsen en andere medisch specialisten diagnosticeren ongeveer 80% van de patiënten met tuberculose in het ziekenhuis. De GGD'en stellen 20% van de diagnoses. Dit gaat meestal via actieve opsporing door bron- en contactonderzoek en screening van risicogroepen. De GGD registreert alle tuberculosepatiënten in het Nederlandse Tuberculose Register (NTR Netherlands Tuberculosis Register (Netherlands Tuberculosis Register)).

RIVM

Het RIVM heeft verschillende taken en rollen in de tuberculose bestrijding:

• Het RIVM coördineert de Nederlandse tuberculosebestrijding en voert landelijke surveillance uit. Surveillance is het verzamelen van gegevens over infectieziekten om een uitbraak te signaleren. De surveillance van tuberculose is op basis van de registraties in het Nederlandse Tuberculose Register. 
• Het Nationaal Referentielaboratorium Tuberculose is onderdeel van het RIVM. Dit laboratorium doet de aanvullende diagnostiek van tuberculose in Nederland.
• Sinds 1 januari 2022 ondersteunt het RIVM de Commissie voor Praktische Tuberculosebestrijding (CPT Commissie voor Praktische Tuberculosebestrijding (Commissie voor Praktische Tuberculosebestrijding)) . De CPT ontwikkelt de richtlijnen voor de tuberculosebestrijding. 
• Sinds 1 januari 2021 geeft het RIVM ook het voorlichtingsmateriaal over tuberculose uit.

KNCV Koninklijke Nederlandse Centrale Vereniging (voor tuberculosebestrijding) - Tuberculosis Foundation (Koninklijke Nederlandse Centrale Vereniging (voor tuberculosebestrijding) - Tuberculosis Foundation) Tuberculosefonds

KNCV Tuberculosefonds is een niet-gouvernementele organisatie (ngo) die al meer dan 100 jaar betrokken is bij de Nederlandse tuberculosebestrijding.  KNCV-Tuberculosefonds geeft cursussen en trainingen. Verder doet ze onderzoek en ondersteunt ze de tuberculosebestrijding in 20-30 landen. 

Gespecialiseerde tuberculosecentra (sanatoria)

Nederland kent nog twee tuberculosecentra waar patiënten met complexe ziektebeelden en/of sociale problematiek langdurig worden verpleegd. Deze centra zijn verbonden aan de universiteitsziekenhuizen in Groningen en Nijmegen en staan bekend als ‘Beatrixoord’ in Haren en ‘Dekkerswald’ in Groesbeek. Het tuberculosecentrum ‘Dekkerswald’ is sinds 2022 ondergebracht in het Radboudziekenhuis in Nijmegen (Tuberculose en niet-tuberculeuze mycobacteriële (NTM) infectieziekten - Radboudumc).

Beroepsverenigingen

De volgende beroepsverenigingen zijn intensief betrokken bij de tuberculosebestrijding:

• Vereniging voor Artsen werkzaam in de Tuberculosebestrijding (VvAwT)
• Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland, Openbare Gezondheidszorg (V&VN Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland)/OGZ openbare gezondheidszorg (openbare gezondheidszorg))
• Sectie tuberculose Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose))
• Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie (NVMM Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie (Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie))
• MTMBeVe, de beroepsvereniging van medisch-technisch medewerkers werkzaam op tuberculoseafdelingen van GGD’en.