Pest is een besmettelijke infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. De bacterie wordt overgedragen door vlooien. Bij de pest kunnen zeer pijnlijke builen op de huid ontstaan. De ziekte heeft in het verleden tot massale sterfte onder de Europese bevolking geleid. De laatste gevallen van pest in Nederland waren aan het begin van de 20e eeuw.
Wat is pest?
Pest is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Yersinia pestis. De ziekte is een zoönose wat inhoudt dat de bacterie wordt overgedragen van dieren naar mensen. Pest circuleert met name onder wilde knaagdieren en vlooien.
Er bestaan drie typen pest: builenpest, longpest en septische infecties als gevolg van pest. De tijd van besmetting tot de eerste ziekteverschijnselen hangt af van het type pest en varieert van enkele dagen voor longpest tot ongeveer een week voor builenpest en septische infecties.
Ziekteverschijnselen pest
Builenpest begint met koorts, hoofdpijn en koude rillingen, gevolgd door het ontstaan van zeer pijnlijke builen, met name in de liesstreek en de oksels. Zonder behandeling dringt de bacterie in ongeveer de helft van de gevallen door in de bloedbaan en veroorzaakt sepsis (bloedvergiftiging). Onbehandelde sepsis is vrijwel altijd dodelijk.
Longpest is de minst voorkomende, maar meest gevaarlijke vorm van pest. Wanneer geen adequate behandeling wordt toegepast binnen 24 uur na de eerste ziekteverschijnselen, is de ziekte nagenoeg altijd dodelijk. De verschijnselen van longpest lijken op die van een ernstige longontsteking, waarbij de patiënt (bloederig) slijm ophoest en last heeft van pijn op de borst en kortademigheid. Ook kan misselijkheid en braken optreden.
Besmetting en preventie pest
Besmetting van dier op mens verloopt via een beet van een besmette vlo. Daarnaast kan contact met besmette dieren of producten daarvan leiden tot een infectie. Bij longpest wordt de bacterie overgedragen via druppeltjes die vrijkomen tijdens hoesten, niezen en praten. Builenpest kan worden verspreid wanneer pus uit de builen terechtkomt in het lichaam van een gezond persoon. Patiënten met longpest zijn het meest besmettelijk wanneer er sprake is van (bloederige) hoest. Wanneer een patiënt wordt behandeld met antibiotica bedraagt de duur van de besmettelijke periode ongeveer 2 tot 3 dagen.
Hoe vaak komt pest voor?
Pest komt al lange tijd niet meer voor in Nederland, het laatste humane geval was in 1929. Wereldwijd komt de pest nog voor in een aantal landen waaronder Madagascar, Congo en Peru. Pestepidemieën ontstonden in het verleden met name wanneer de ziekte bij ratten voor massale sterfte zorgde en de geïnfecteerde vlooien gedwongen werden een andere gastheer te zoeken. Gedurende de periode 2000-2009 zijn in totaal 21.725 vermoedelijke gevallen van pest gemeld aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO (World Health Organization)). Mogelijk is dit aantal hoger omdat in veel landen niet adequaat gegevens worden verzameld over pestgevallen.
