DMAC (dimethylacetamide) (dimethylacetamide) is een door mensen gemaakte chemische stof, die van nature niet in het milieu voorkomt. Dierproeven tonen aan dat DMAC effecten op de lever geeft, luchtwegirritatie kan veroorzaken en een effect heeft op de ontwikkeling van het nageslacht (reprotoxisch). Het verband tussen DMAC en luchtwegirritatie en levereffecten is ook bij mensen vastgesteld. De stof wordt via de luchtwegen en de huid snel opgenomen.
DMAC (dimethylacetamide) is een oplosmiddel dat goed mengbaar is in water, organische stoffen goed kan oplossen en gebruikt kan worden bij verhoogde temperaturen. Om deze reden wordt de stof gebruikt voor het maken van kunstvezels (of polymeren), waaronder lycra. DMAC wordt ook gebruikt als oplosmiddel bij de productie van chemicaliën, machines, voertuigen, kunstvezels, textiel, leer en bont.
Doordat de stof tijdens de productie verdampt of wordt teruggewonnen, komen consumenten er niet of nauwelijks mee in aanraking. Wel kunnen werknemers worden blootgesteld. Dit kan gebeuren tijdens productieprocessen waar DMAC wordt gebruikt of aanwezig is in bepaalde producten waarmee wordt gewerkt. Werknemers kunnen worden blootgesteld via de luchtwegen of door huidcontact met vloeistoffen, producten of productiematerialen.
Een manier om de blootstelling van werknemers aan DMAC vast te stellen, is het meten van de concentratie in de lucht. In Nederland is de grenswaarde voor de luchtconcentratie op de werkplek voor DMAC 36 microgram per kubieke meter lucht. Die waarde is gebaseerd op effecten op de lever en de luchtwegen.
Een ander manier om de blootstelling van werknemers te bepalen, is door aan het einde van een werkweek de concentratie van NMAC (N-methylacetamide) (N-methylacetamide) in urine te bepalen. NMAC is de stof waarin DMAC wordt omgezet nadat het binnenkomt in het lichaam. De concentratie NMAC kan worden vergeleken met de norm (biologische grenswaarde) die hiervoor internationaal wordt toegepast.
Lycrafabriek
Het ministerie van SZW (Sociale zaken en werkgelegenheid), ondersteund door Inspectie SZW, onderzoekt de feiten over het gebruik van DMAC in de inmiddels gesloten Lycra fabriek van Dupont/Chemours in Dordrecht. In het onderzoek worden de destijds gehanteerde werkprocessen en de daarbij behorende risicobeheersingsmaatregelen (in het kader van blootstelling van werknemers) die het bedrijf hanteerde meegenomen. Het onderzoek wordt uitgevoerd naar aanleiding van mogelijke gezondheidsschade als gevolg van onveilige arbeidsomstandigheden in het verleden bij de fabriek.
Het RIVM voert in opdracht van het ministerie van SZW een historisch, feitelijk onderzoek uit naar de beoordeling van de toxiciteit, de classificatie en normstelling van DMAC.
Kandidatenlijst zeer zorgwekkende stoffen
DMAC heeft een classificatie voor acute toxiciteit bij inademing en huidcontact en reproductietoxiciteit voor effecten op het nageslacht. Deze classificatie is vastgesteld op Europees niveau.
Doordat de stof deze classificatie heeft, staat hij op de Europese Kandidaatslijst van zeer zorgwekkende stoffen (ZZS (Zeer Zorgwekkende Stoffen)) onder REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and restriction of Chemicals) (Registratie, Evaluatie, Autorisatie en restrictie van Chemicaliën). Dit schept voor bedrijven de wettelijke verplichting om hun afnemers te informeren over de aanwezigheid van DMAC in producten en artikelen boven de wettelijke grens en over het veilig kunnen werken met DMAC.
Binnen de REACH wetgevomg wordt een verschil gemaakt tussen producten, bijvoorbeeld verven en lijmen, en artikelen zoals lycra. Voor stoffen die op de lijst met Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) staan, is het niet toegestaan DMAC te verwerken in producten voor consumenten boven de wettelijke grens. Deze wettelijke grens wordt in 2018 aangescherpt naar aanleiding van een besluit van de Europese Commissie.
