Muizen met een ernstige verouderingsziekte worden drie keer ouder als ze dertig procent minder eten. Ook zijn ze veel vitaler dan muizen die normale hoeveelheden eten. Dat blijkt uit onderzoek waarover Erasmus MC (Erasmus University Medical Center) en het RIVM vandaag samen publiceren in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Nature. De resultaten kunnen van grote betekenis zijn voor kinderen met een verouderingsziekte, die nu zeer jong overlijden. Op langere termijn kan deze vondst ook van betekenis zijn voor het verder ontrafelen van de oorzaken van Alzheimer en Parkinson.
De onderzoekers hebben het DNA (deoxyribonucleic acid) van muizen zo veranderd dat ze dezelfde verouderingsziekten krijgen als bij mensen voorkomen. De ziektes ontstaan door een gebrek in het DNA-reparatiesysteem. Bij mensen veroorzaakt dit defect aandoeningen als progeria, Cockayne syndroom en trichothiodystrofie, waarbij patiënten, vooral kinderen, zeer snel verouderen en overlijden als ze gemiddeld 12 jaar zijn. Ook groeien deze kinderen nauwelijks waardoor ouders de neiging hebben om ze juist extra eten te geven.
Bij de muizen met deze aandoening is nu gebleken dat juist mìnder
eten heel belangrijk is. ‘Muizen die 30 procent minder te eten
kregen, werden ouder dan een jaar, terwijl ze slechts 4 tot 6
maanden oud werden als ze geen dieet volgden. Ook waren ze veel
vitaler en gezonder. De snelle achteruitgang van het zenuwstelsel,
motoriek en netvlies waren vrijwel gestopt. En lever, nieren,
botten, immuunsysteem en bloedvatenstelsel bleven veel langer in
goede conditie’, zegt onderzoeker Martijn Dollé van het RIVM.
‘Hiermee is het diermodel geschikt om andere interventies die
nadelige effecten van veroudering tegen gaan te onderzoeken.’
Onderzoeker Wilbert Vermeij van het Erasmus MC (Erasmus University Medical Center) verklaart de
spectaculaire werking van een simpel dieet als volgt: ‘Het DNA
wordt continu beschadigd. Maar een speciaal DNA-reparatiesysteem
herstelt de schade steeds weer. Bij deze kinderen en muizen werkt
het DNA-herstelsysteem echter niet, waardoor de schade zich ophoopt
in de cellen en het hele organisme sneller veroudert. Echter, door
een streng dieet gaat het lichaam in de verdediging en steekt zijn
energie vooral in onderhoud en afweer in plaats van groei.
Bovendien vonden we dat dieetrestrictie voor minder beschadigen in
het DNA zorgt, wat verklaart waarom veroudering wordt
vertraagd.’
Het dieet werkt volgens hoogleraar Hoeijmakers (Erasmus MC (Erasmus University Medical Center)) vrijwel zeker ook bij
kinderen met die verouderingsziekten. ‘Tot nu toe hebben we steeds
gezien dat het reparatiesysteem bij muizen op dezelfde manier werkt
als bij mensen. Tussen de DNA-reparatiegenen van muis en mens zit
nog geen 5% verschil en ze lijken zelfs nog op reparatiegenen van
bakkersgist. Als genen in een miljard jaar nauwelijks veranderen en
heel precies worden doorgegeven zijn ze zeer essentieel voor het
voortbestaan. Daarnaast vertraagt dieetrestrictie ook de
veroudering in vele andere organismen, zelfs bij bakkersgist. Dus
je kunt er vergif op innemen, dat wat we bij de muis vinden ook bij
de mens zal werken.’
Op langere termijn is het onderzoek ook belangrijk voor Alzheimer
en Parkinson. Hoeijmakers: ‘We hebben een muis ontwikkeld die laat
zien dat bij deze veelvoorkomende ziektes ook veroudering de
hoofdoorzaak is en dat het DNA-reparatiesysteem daar ook heel
belangrijk voor is. Alle reden voor vervolgonderzoek’