Het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC European Centre for Disease Prevention and Control (European Centre for Disease Prevention and Control)) werkt aan een methode om de huidige en toekomstige ziektelast van infectieziekten te bepalen. Ziektelast wordt gemeten als het aantal gezonde levensjaren dat door ziekte in een bevolking verloren gaat. Het is de bedoeling om de methode beschikbaar te stellen aan alle lidstaten van de Europese Unie plus Noorwegen, IJsland en Liechtenstein.

Met deze gestandaardiseerde methode kunnen de lidstaten de nationale ziektelast van een aantal verschillende infectieziekten in kaart brengen. Daarmee kunnen ontwikkelingen daarin eenvoudiger met elkaar en tussen landen vergeleken worden. Door deze kennis over de ziektelast wordt het mogelijk een afweging te maken welke infectieziekten in het Europese beleid de meeste aandacht behoeven.

Om tot een goed onderbouwde aanpak te komen heeft het RIVM een overzicht gemaakt van methodologische vraagstukken en de voor- en nadelen van diverse methoden. Daarnaast is beschreven welke gegevens nodig zijn om de ziektelast van infectieziekten te kunnen bepalen. Ook zijn verschillende factoren beschreven die van invloed kunnen zijn op ziektelastschattingen. Voorbeelden hiervan zijn onderrapportage, effecten van (preventieve) interventies, screenings- of vaccinatieprogramma’s, en langetermijngevolgen van infecties, zoals kanker en andere chronische ziekten. Daarnaast zijn ontwikkelingen genoemd die van invloed kunnen zijn op de toekomstige ziektelast. Het gaat hierbij onder andere om de demografische ontwikkeling van de bevolking en om leefstijlveranderingen (zoals reisgedrag waardoor infectieziekten zich kunnen verspreiden).

Toolkit voor ziektelastschattingen

Ziektelast wordt gemeten door een getal dat optelt hoeveel gezonde levensjaren door alle in een gegeven tijdsperiode voorkomende gevallen van ziekte verloren gaan. In dat ene getal worden effecten van vroegtijdige sterfte en vermindering van levenskwaliteit bij elkaar opgeteld. In de door het BCoDE Burden of Communicable Diseases in Europe (Burden of Communicable Diseases in Europe)-project (Burden of Communicable Diseases in Europe) ontwikkelde methode wordt de ziektelast per infectie met een specifieke verwekker bepaald. Dat betekent dat ook alle complicaties en langetermijngevolgen van zo’n infectie hierbij worden meegenomen. Zo kan een meer volledige inschatting gemaakt worden van de ziektelast, die door bepaalde infecties in de bevolking worden veroorzaakt. Om de berekeningen van de ziektelast uit beschikbare gegevens makkelijker te maken, heeft het consortium een toolkit ontwikkeld. Deze toolkit bestaat uit een softwareapplicatie die voor een groot aantal infectieziekten de nationale ziektelast kan berekenen. Hiervoor zijn pilotstudies in verschillende landen uitgevoerd waarin de ziektelast van mazelen, hepatitis B, influenza en salmonella is geschat. Alle Europese lidstaten kunnen van deze toolkit gebruik maken.

Belangrijke uitkomsten

Naast het genereren van ziektelastschattingen zijn de belangrijkste uitkomsten van dit project: het vaststellen van hiaten in beschikbaarheid en kwaliteit van gegevens, voorstellen ter verbetering hiervan en verbetering van de methodologie om onderrapportage van meldingsgegevens aan te passen. Daarnaast zijn eerste stappen gezet om ook toekomstige veranderingen van de demografie (vergrijzing) in ziektelastmodellen op te nemen en om voorspellende scenario’s te ontwikkelen. Deze scenario’s kunnen bijvoorbeeld de invloed van huidige en toekomstige interventies op ziektelast beschrijven.

Het BCoDE-project dat recentelijk is afgerond, werd uitgevoerd door een Europees consortium onder leiding van het RIVM. Het project is gefinancierd door het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC European Centre for Disease Prevention and Control (European Centre for Disease Prevention and Control)).