De toename in gebruik van zelftesten zal, lettend op een lagere sensitiviteit van de test,  groter moeten zijn dan een eventueel negatief effect op PCR polymerase chain reaction (polymerase chain reaction) testen, zodat de netto ‘’strategie sensitiviteit’’ (de kans besmettingen tijdig op te sporen) toeneemt.

Onderzoeksmethode

In een experimentele 2x2 online vignette studie (11-16 november 2021, n= 3.270) werd deelnemers verschillende scenario’s voorgelegd. In elk scenario werd deelnemers eerst gevraagd hun ‘’typische dinsdag’’ te beschrijven (zoals werken, kinderen naar school brengen, etc.). Daarna werd gevraagd wat zij verwachtten te doen als zij op dinsdag wakker werden met corona-gerelateerde klachten: een GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) test, zelftest, niet testen, of afwachten. Deelnemers die niet direct een GGD test kozen werd vervolgens gevraagd wat ze verwachtten te doen als de klachten 2 dagen zouden aanhouden (op donderdag). De beschrijving van de klachten werden gevarieerd in scenario’s op basis van de incidentie in langlopend vragenlijst onderzoek. 
Deelnemers werden willekeurig toegewezen naar 1 van 4 groepen: het huidige testadvies en a) geen zelftesten en b) wel zelftesten in huis; en het alternatieve testadvies en c) geen zelftesten en d) wel zelftesten in huis. Elke deelnemer kreeg vier scenario’s met dezelfde condities om het herhaald ervaren van klachten en de testbereidheid over tijd te fingeren (klachten november, december, januari, februari). 

Uitkomstmaat

De primaire uitkomstmaat is de gemiddelde strategie sensitiviteit. Dit werd berekend door het toekennen van testsensitiviteit per antwoord: direct een zelftest afnemen (0.8 punten), een zelftest na 2 dagen afnemen (0.7 punten), een PCR test (1 punt zowel direct als na 2 dagen), en niet testen of even aanzien (0 punten zowel direct als na 2 dagen). Secundaire uitkomst is de testbereidheid, ofwel het % mensen dat zich verwacht te testen (direct en na 2 dagen).

Uitkomsten

Hypothese A:
Er is geen bewijs gevonden dat de aanpassing van het testadvies van “Met klachten, laat je testen bij de GGD” naar “… Lukt dit niet, doe dan een zelftest” leidt tot een hogere strategiesensitiviteit (direct 0,53 versus 0,53; na 2 dagen 0,72 versus 0,71) of in testbereidheid (direct 59% versus 59%; na 2 dagen 44% versus 45%).

Hypothese B:
Het thuis beschikbaar hebben van zelftesten (versus geen zelftesten in huis) leidt tot een hogere strategie sensitiviteit (direct 0,58 versus 0,48; na 2 dagen 0,74 versus 0,69). Op dag 1 van klachten zagen we een verdubbeling van het verwachte gebruik van zelftesten (van 20,5% naar 42,2%) tegenover een veel kleinere afname in PCR testen (van 32% naar 24,3%). Het percentage mensen dat verwacht zich niet direct te testen daalde van 47,4% naar 33,5%. 

Extra bevindingen

De testbereidheid is hoger in de december feestmaand, dan in andere maanden. 
78% van de respondenten gaf aan zelftesten in huis te hebben (gemiddeld 4,2 stuks, sd=5,5). Van deze groep gaf 66% aan dat zij de zelftesten gratis hadden ontvangen van Rijksoverheid, 30% had deze gekocht in de supermarkt en 15% had deze gratis ontvangen via school of studie (meerdere antwoorden mogelijk).

Bij zwaardere klachten (verhoging plus hoesten en/of niezen) verwachtten respondenten eerder te testen, (dus vaker een test op dag 1 van klachten) dan bij lichtere klachten (zoals een loopneus, neusverkouden of keelpijn). Ook kozen mensen dan vaker voor een test bij de GGD.

Conclusie

Mensen verwachten zich substantieel vaker en sneller te testen wanneer men zelftesten in huis heeft, maar niet bij de gepresenteerde aanpassing van het test advies. Het kosteloos en laagdrempelig beschikbaar stellen van voldoende zelftesten aan inwoners van Nederland – zoals in het Verenigd Koninkrijk - zou kunnen bijdragen aan het eerder opsporen van het virus en eventueel ook aan het beperken van sociaaleconomische gezondheidsverschillen.

> Bekijk hier de verdere uitwerking van de vignette studie