Voor het thema Voeding binnen de Leefstijlmonitor worden gegevens verzameld met zowel de Voedselconsumptiepeiling als de Gezondheidsenquête. Beide dataverzamelingen zijn complementair.
De Gezondheidsenquête verzamelt jaarlijks gegevens over de consumptie van groente, fruit en vis. Deze methode is geschikt om een indicatie te geven van de consumptie, maar geeft meestal een overschatting. Door de grote steekproef in de Gezondheidsenquête kunnen groepsvergelijkingen worden gedaan. De Gezondheidsenquête levert voor de andere leefstijlonderwerpen over het algemeen de kerncijfers voor de Staat van Volksgezondheid en Zorg. De kerncijfers over voeding zijn afkomstig van de Voedselconsumptiepeiling.
De Voedselconsumptiepeiling brengt in zijn algemeenheid de voeding nauwkeuriger en gedetailleerder in beeld dan de Gezondheidsenquête, maar wordt minder vaak uitgevoerd én bij minder mensen dan de Gezondheidsenquête. De Voedselconsumptiepeiling brengt ook verdieping op andere thema's binnen voeding, zoals macronutriënten en vitamines en mineralen.
Voor de volledigheid worden cijfers uit beide bronnen getoond. Hieronder vind je de cijfers van de Gezondheidsenquête. Klik hier voor cijfers over voeding uit de Voedselconsumptiepeiling.
Gezondheidsenquête
Huidige situatie
Groente-, fruit- en visconsumptie bij personen van 1 jaar en ouder in 2023
Bron: Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) i.s.m. RIVM, 2023.
ˆ Voldoende groente: onderstaande hoeveelheden zijn afkomstig uit de Richtlijnen Schijf van Vijf en zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding: Eet elke dag minimaal minstens 250 gram groente (vanaf 14 jaar). Voor kinderen van 1 t/m 3 jaar geldt dat zij dagelijks minimaal 50 gram groente eten. Voor kinderen van 4 t/m 8 jaar geldt dat zij dagelijks minimaal 100 gram groente eten. Voor jongeren van 9 t/m 13 jaar geldt dat zij dagelijks minimaal 150 gram groente eten. De cijfers over groenteconsumptie vanaf 2023 zijn niet vergelijkbaar met de cijfers over de jaren voor 2023 i.v.m. wijzigingen in de vraagstelling.
ˇ Voldoende fruit: onderstaande hoeveelheden zijn afkomstig uit de Richtlijnen Schijf van Vijf en zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding. De cijfers over fruitconsumptie vanaf 2023 zijn niet vergelijkbaar met de cijfers over de jaren voor 2023 i.v.m. wijzigingen in de vraagstelling.
- Volwassenen en kinderen 9-18 jaar: dagelijks minimaal 2 stuks fruit;
- Kinderen 1-8 jaar: dagelijks minimaal 1,5 stuk fruit.
~ 1 dag p.w. vis: Eet 1 dag in de week vis. Deze aanbeveling is afkomstig uit zijn afkomstig uit de Richtlijnen Schijf van Vijf en zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding. Het cijfer over visconsumptie vanaf 2023 zijn niet vergelijkbaar met de cijfers over de jaren voor 2023 i.v.m. wijzigingen in de vraagstelling.
*vanaf 2023 is voeding gemeten met nieuwe voedingsvragen. Daardoor is er sprake van een trendbreuk.
° Voltooid opleidingsniveau: we hanteren net als het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek), een driedeling: laag, middelbaar en hoog opgeleid.
- Laag opgeleid = basisonderwijs, vmbo, onderbouw van havo (hoger algemeen vormend onderwijs)/vwo (voorbereidend wetenschappelijk onderwijs), entreeopleiding en voormalige assistentenopleiding (mbo1);
- Middelbaar opgeleid= bovenbouw van havo/vwo, basisberoepsopleiding (mbo2), vakopleiding (mbo3) en middenkader- en specialistenopleidingen (mbo4);
- Hoog opgeleid = hbo (hoger beroepsonderwijs) en wo.
Al enige tijd is er in de samenleving een discussie gaande over het gebruik van deze termen. Het onderscheid tussen hoog- en laagopgeleid kan als stigmatiserend worden ervaren. Op dit moment wordt er nagedacht over een andere (minder stigmatiserende) indeling voor opleidingsniveau. Zodra dit bekend is zullen wij ons daarbij aansluiten.
Trends 2014-2023
Groente-, fruit- en visconsumptie bij personen van 1 jaar en ouder
Bron: Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) i.s.m. RIVM, 2014-2023.
ˆt/m 2022: Voldoende groente = 1 opscheplepel groente komt overeen met 50 gram, onderstaande hoeveelheden zijn afkomstig uit de Richtlijnen Schijf van Vijf en zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding (deze cijfers zijn beschikbaar vanaf 2016) :
- Volwassenen en kinderen 14-18 jaar: dagelijks minimaal 5 opscheplepels groente;
- Kinderen 9-13 jaar: dagelijks minimaal 3 opscheplepels groente;
- Kinderen 4-8 jaar: dagelijks minimaal 2 opscheplepels groente;
- Kinderen 1-3 jaar: dagelijks minimaal 1 opscheplepel groente.
ˇ Voldoende fruit = 1 stuk fruit komt overeen met 100 gram, onderstaande hoeveelheden zijn afkomstig uit de Richtlijnen Schijf van Vijf en zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding:
- Volwassenen en kinderen 9-18 jaar: dagelijks minimaal 2 stuks fruit;
- Kinderen 1-8 jaar: dagelijks minimaal 1,5 stuk fruit.
*vanaf 2023 is voeding gemeten met nieuwe voedingsvragen. Daardoor is er sprake van een trendbreuk:
ˆVoldoende groente: onderstaande hoeveelheden zijn afkomstig uit de Richtlijnen Schijf van Vijf en zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding: Eet elke dag minimaal minstens 250 gram groente (vanaf 14 jaar). Voor kinderen van 1 t/m 3 jaar geldt dat zij dagelijks minimaal 50 gram groente eten. Voor kinderen van 4 t/m 8 jaar geldt dat zij dagelijks minimaal 100 gram groente eten. Voor jongeren van 9 t/m 13 jaar geldt dat zij dagelijks minimaal 150 gram groente eten. De cijfers over groenteconsumptie vanaf 2023 zijn niet vergelijkbaar met de cijfers over de jaren voor 2023 i.v.m. wijzigingen in de vraagstelling.
ˇ Voldoende fruit: onderstaande hoeveelheden zijn afkomstig uit de Richtlijnen Schijf van Vijf en zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding. De cijfers over fruitconsumptie vanaf 2023 zijn niet vergelijkbaar met de cijfers over de jaren voor 2023 i.v.m. wijzigingen in de vraagstelling.
- Volwassenen en kinderen 9-18 jaar: dagelijks minimaal 2 stuks fruit;
- Kinderen 1-8 jaar: dagelijks minimaal 1,5 stuk fruit.
~1 dag p.w. vis: Eet 1 dag in de week vis. Deze aanbeveling is afkomstig uit zijn afkomstig uit de Richtlijnen Schijf van Vijf en zijn gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding. Het cijfer over visconsumptie vanaf 2023 zijn niet vergelijkbaar met de cijfers over de jaren voor 2023 i.v.m. wijzigingen in de vraagstelling.
# In het statistiekjaar 2020 werd de waarneming voor de Gezondheidsenquête verstoord door de coronacrisis. In een deel van het jaar was niet mogelijk om aan huis interviews af te nemen en kwam er dus alleen via internet respons binnen. Om hiermee om te kunnen gaan is het weegmodel van de Gezondheidsenquête aangepast voor het jaar 2020. Daarbij is gebruik gemaakt van tijdreeksmodellen om te kunnen corrigeren voor het wegvallen van een deel van de waarneming. Meer informatie hierover kunt u vinden in deze nota. Ook in 2021 had de waarneming voor de Gezondheidsenquête te kampen met verstoringen, als gevolg van corona(maatregelen). Daar is op dezelfde manier mee omgegaan als in 2020. Bij de interpretatie van de cijfers van 2020 en 2021 moet rekening worden gehouden dat de COVID-19-pandemie en de daarmee gepaard gaande maatregelen mogelijk invloed kunnen hebben gehad op het gedrag en de gezondheid van de geïnterviewde zelf.
Het invoeren en optimaliseren van de doelgroepenbenadering in 2021 heeft bij enkele uitkomstvariabelen invloed gehad op de cijfers. Er is door CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek), RIVM en Trimbos-instituut aanvullend onderzoek gedaan, waarbij de waarneemstrategie van 2021 is gesimuleerd op de data van 2014 tot en met 2019. Op die manier kon geschat worden hoe voor die jaren de uitkomsten op enkele kernvariabelen zouden zijn geweest als toen al de waarneemstrategie van 2021 was toegepast. Bij de kernvariabelen over het gebruik van niet-voorgeschreven medicijnen, roken, dagelijks roken, overmatig alcoholgebruik en het voldoen aan de beweegrichtlijnen werden in sommige jaren verschillen gevonden tussen de gepubliceerde en gesimuleerde uitkomsten. Deze verschillen werden met name in de jaren 2014 t/m 2017 gevonden. Over de aanvullende analyses is een nota geschreven, waarin wordt geadviseerd om uit te blijven gaan van de gepubliceerde cijfers van voorgaande jaren. Meer over deze analyse en de uitkomsten is te vinden in de nota: Dataverzamelingsproces Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor 2014-2021.
Voedselconsumptiepeiling
Cijfers over voeding uit de Voedselconsumptiepeiling vind je hier.