Samenvatting

Elk jaar geeft het RIVM een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen van infectieziekten in Nederland en, als het voor Nederland relevant is, in het buitenland. Deze Staat van Infectieziekten geeft beleidsmakers bij onder andere het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en inzicht in de ontwikkelingen.

2021 is het tweede jaar van de coronapandemie. De Nederlandse regering nam ook dit jaar maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. De coronamaatregelen lijken invloed te hebben gehad op de mate waarin andere infectieziekten dan COVID-19 voorkwamen. De griepepidemie begon bijvoorbeeld veel later in de winter van 2021-2022 dan voor de pandemie. Daarnaast was er een epidemie van het RS respiratoir syncytieel (respiratoir syncytieel)-virus, die veel eerder dan normaal begon en erg lang duurde. Opvallend is dat er sinds het begin van de coronamaatregelen bijna geen kinkhoest patiënten meer zijn geregistreerd in Nederland. Ook is opmerkelijk dat er in 2021 veel meer mensen in ziekenhuizen en zorginstellingen in Nederland met schurft zijn besmet.

De Staat van Infectieziekten geeft ook aan hoeveel ‘gezonde levensjaren’ van de bevolking verloren zijn gegaan door infectieziekten. Dit wordt uitgedrukt in disability-adjusted life years (DALY Disability Adjusted Life Year (Disability Adjusted Life Year)’s), een maat waarin de duur en ernst van een ziekte en het aantal mensen dat hem krijgt is samengevat. In 2021 gingen in Nederland de meeste gezonde levensjaren verloren aan COVID-19 (218.900 DALY’s), de griep (10.200 DALY’s) en ernstige pneumokokkenziekte (8.300 DALY’s). In 2020 kwam de griep er niet in voor en was de top-3: COVID-19 (169.400 DALY’s), legionella (6.300 DALY’s) en ernstige pneumokokkenziekte (6.200 DALY’s).

Elk jaar wordt een onderwerp uitgediept. Dit themahoofdstuk geeft een overzicht gemaakt van de coronamaatregelen van maart 2020 tot mei 2022 en het aantal mensen met een infectieziekte in deze periode. Deze aantallen zijn vergeleken met de jaren 2015 tot en met 2019. In de coronajaren zijn vier patronen te zien in de mate waarin infectieziekten voorkomen. Veel infectieziekten nemen af nadat maatregelen zijn ingevoerd en nemen weer toe als de maatregelen zijn losgelaten. Deze toename is dan wel op een ander moment dan in de jaren ervoor. Sommige infectieziekten komen dan weer in dezelfde aantallen voor als voor de pandemie, bij andere blijven de aantallen heel laag. Op tien infectieziekten lijken de coronamaatregelen helemaal geen invloed te hebben gehad.

Een verklaring van de verschillen in de patronen kan zijn dat de invloed van het type maatregel, zoals afstand houden, handen wassen, en minder reizen, per infectieziekte verschilt. Verder zijn er waarschijnlijk minder mensen naar een dokter zijn gegaan door de grote druk op de zorg.