Samenvatting

Voor de risico's van eHealth-technologie is meer aandacht nodig. In de media, vakbladen, en wetenschappelijke tijdschriften is een overvloed aan informatie beschikbaar over de mogelijkheden van (mobiele) informatie- en communicatietechnologieën in de zorg. Voorbeelden zijn het 'op afstand' monitoren van diabetes in de thuiszorg, internethulp bij depressie, of digitale ondersteuning (PDA) bij stoppen met roken. Er is echter weinig bekend over de risico's van dergelijke technologieën. Als aanvulling op bestaande, veelal positieve, eHealth-evaluaties zouden de risico's daarom structureel en stelselmatig in kaart moeten worden gebracht. Dat is een voorwaarde om eHealth-technologie succesvol en veilig te kunnen gebruiken. Dit zijn de belangrijkste bevindingen van een verkennend literatuuronderzoek van het RIVM, uitgevoerd in opdracht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Voorbeelden van risico's In de wetenschappelijke literatuur zijn geen systematische studies (randomized controlled trials) gevonden die risico's van eHealth-technologie als hoofdonderwerp hebben. Wèl worden talloze, onbedoelde gevolgen van het gebruik van eHealth gemeld die raken aan de patiëntveiligheid of aan de kwaliteit van zorg. Risico's doen zich voor bij de gebruiker (patiënt), de technologie zelf en de organisatie die eHealth inzet. Voor de patiënt gaat het om gebruiksonvriendelijke technologie, onnadenkend gebruik ervan of beperkte toegang ertoe. Patiënten kunnen hierdoor vastlopen, gedemotiveerd raken of de therapie staken. Hierdoor kan de behandeling niet het beoogde effect hebben of de klacht zelfs verergeren. Bij de technologie komen de risico's vooral voort uit slecht functionerende apparaten. Op organisatieniveau ontstaan risico's wanneer eHealth onvoldoende is ingebed in het zorgproces. De aangetroffen bewijzen voor de risico's zijn hoofdzakelijk anecdotisch van aard. Over de omvang ervan is weinig bekend. Zowel onderzoek van online 'grijze' bronnen, zoals databases en websites, als gezaghebbende publicaties laten deze uitkomsten zien. Risicomanagement en meldsysteem Omdat in Nederland steeds meer eHealth-technologie wordt gebruikt, is het belangrijk dat in de gezondheidszorg bestaande procedures voor risicomanagement ook voor eHealth worden ingezet. Een betrouwbaar systeem waar incidenten structureel kunnen worden gemeld, geïdentificeerd, gedocumenteerd en gemonitord zou daarbij helpen.