In 2021 zijn nieuwe risicogrenzen afgeleid voor PFAS Per- en polyfluoralkylstoffen (Per- en polyfluoralkylstoffen) in grond en grondwater. De risicogrenzen worden gebruikt voor de onderbouwing van Interventiewaarden voor grond en grondwater. Met Interventiewaarden wordt vastgesteld of sprake is van een bodemverontreiniging waarbij mogelijk maatregelen, zoals een sanering, genomen dienen te worden. De Interventiewaarden worden ook gebruikt om te bepalen wat de omvang is van een verontreiniging.

Voordat wordt overgegaan tot het vaststellen van nieuwe interventiewaarden heeft IenW Infrastructuur en Waterstaat (Infrastructuur en Waterstaat) het RIVM verzocht om een Impact Assessment uit te voeren. Afgesproken is dat deze Impact Assessment zich richt op de verhouding tussen de risicogrenzen en PFAS concentraties in het milieu. Andere aspecten, zoals de sociaal economische impact, werden niet beschouwd.

De Impact Assessment bevestigt dat de achtergrondconcentraties PFAS in grondwater niet overal voldoen aan de risicogrens voor PFAS op basis van consumptie. Dit is mogelijk problematisch voor het de toepasbaarheid van interventiewaarden op dit niveau, omdat ze niet gebruikt kunnen worden om een puntbron te onderscheiden van de diffuse achtergrondkwaliteit.

In de Impact Assessment worden mogelijke oplossingsrichtingen verkend, zoals het hanteren van verschillende interventiewaarden voor relatief belast ondiep grondwater en schoner dieper grondwater. Een andere optie is het maken van onderscheid tussen gebieden die van belang zijn voor de drinkwaterwinning en overige gebieden.

Het RIVM heeft het grondwater in Nederland onderzocht op de aanwezigheid van PFAS Per- en polyfluoralkylstoffen (Per- en polyfluoralkylstoffen). Dit onderzoek laat zien dat PFAS overal in het grondwater in meestal lage concentraties aanwezig kunnen worden aangetroffen. De hoogste concentraties worden gevonden in het zogenaamde freatisch grondwater. Dit is het bovenste, ondiepe grondwater. Het diepste grondwater in dit ondezoek bevond zich ongeveer 15 meter beneden het maaiveld. Op deze diepte zijn de concentraties PFAS lager.

Het grondwateronderzoek laat verder zien dat niet alle PFAS even snel uitspoelen naar het grondwater. In de diepere meetpunten werden vooral de meer mobiele PFAS aangetroffen. Dat zijn PFAS die minder goed binden aan de vaste deeltjes van de bodem en daarom gemakkelijker met het infiltrerende grondwater kunnen meestromen.

De groep PFAS bestaat uit veel uiteenlopende stoffen. Het onderzoek naar PFAS in grondwater laat zien dat deze stoffen zich in het milieu verschillend gedragen. In een literatuurstudie is de beschikbare wetenschappelijke kennis geïnventariseerd op het gebied van uitloging van PFAS uit de bodem.

In het verleden is al vaker onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van PFAS in het grondwater. In deze notitie is een verkenning gedaan van welke gegevens beschikbaar zijn over de diffuse aanwezigheid van PFAS in grondwater in Nederland. Met diffuus wordt bedoeld dat concentraties niet direct zijn te relateren aan een specifieke (punt)bron, maar het resultaat zijn van bijdragen uit meerdere bronnen op uiteenlopende afstanden van een meetpunt. 

Tot voor kort wisten we niet hoeveel PFAS Per- en polyfluoralkylstoffen (Per- en polyfluoralkylstoffen) er in Nederland in de grond zit. Ook niet op plekken waarvan we veronderstellen dat de grond relatief schoon is. Een achtergrondwaarde is nodig om te kunnen bepalen of grond mag worden verplaatst. Voldoen grond en bagger aan de achtergrondwaarden, dan mogen ze zonder meer worden verplaatst. Het RIVM heeft in opdracht van het ministerie van I&W Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat) de achtergrondwaarden voor PFAS bepaald. 

Het RIVM heeft risicogrenzen voor PFAS Per- en polyfluoralkylstoffen (Per- en polyfluoralkylstoffen) in grond en grondwater berekend. Voor de afleiding van deze risicogrenzen is onder meer gebruik gemaakt van de gezondheidskundige grenswaarde voor PFAS die in 2020 is vastgesteld door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid, EFSA Europese Voedselveiligheidsautoriteit (Europese Voedselveiligheidsautoriteit). In twee notities worden risicogrenzen afgeleid ter onderbouwing van twee soorten bodemnormen: Maximale Waarden en Interventiewaarden. Maximale Waarden vormen de bovengrens van concentraties van stoffen in grond en bagger om deze nog te kunnen gebruiken (toepassen). Interventiewaarden vormen het startpunt van een beoordeling waarin bepaald wordt of een bodemverontreiniging voor onaanvaardbare risico’s zorgt.