Hoe kunnen stoffen in het grondwater terechtkomen?

Er zijn in principe drie manieren waarop stoffen in het grondwater terecht kunnen komen:

• Via lekkage van de boorput. Een deel van de boorput bevindt zich in het grondwater. Als dat deel gaat lekken, dan kunnen stoffen in het grondwater terechtkomen. De boorput wordt afgeschermd van het grondwater door een mantel van cement en staal. In theorie zou deze mantel voldoende bescherming moeten bieden tegen lekkage. Maar uit studies in Pennsylvania (Amerika) blijkt dat bij ongeveer 1 tot 3% van de putten die mantel gaat lekken.
• Via lekkage van bovengrondse opslagtanks met chemicaliën en brandstoffen. Door maatregelen, zoals lekbakken en vloeistofdichte vloeren, kan voorkomen worden dat de chemicaliën de bodem en het grondwater kunnen bereiken. Deze maatregelen zijn gebruikelijk voor de Nederlandse industrie en er is al veel ervaring mee opgedaan.
• Via verspreiding in de ondergrond. De gebruikte frackvloeistof blijft deels achter in de bodem en kan zich verplaatsen. De stoffen bevinden zich dan wel op enkele kilometers diepte. Het is niet erg waarschijnlijk dat deze stoffen zich kunnen verspreiden tot in het grondwater, omdat dit veel minder diep ligt.

Bronnen:

• A.R. Ingraffeaa et al (2013), Assessment and risk analysis of casing and cement impairment in oil and gas wells in Pennsylvania, 2000–2012, PNAS Early Edition.
• S.A. Flewelling et al (2013), Hydraulic fracture height limits and fault interactions in tight oil and gas formations, Geophysical Research Letters, Vol. 40, 3602–3606.

Welke stoffen kunnen vrijkomen in het grondwater?

Alle stoffen die gebruikt worden in de frackvloeistof, kunnen bij lekkage vrijkomen in het grondwater. Daarnaast kunnen stoffen vrijkomen die van nature in de bodemlaag aanwezig zijn. Deze stoffen komen mee naar boven met de frackvloeistof. Het gaat om zware metalen, radioactieve stoffen en organische verbindingen. Daarnaast kan het schaliegas, ook wel methaangas, zelf vrijkomen. De hoeveelheid natuurlijke stoffen die aanwezig zijn in de boorput, is afhankelijk van de samenstelling van de bodemlaag.

Kan ik veilig water uit de kraan blijven drinken in een gebied waar naar schaliegas wordt geboord?

Ja, dat kan. Het drinkwaterbedrijf is verantwoordelijk voor de kwaliteit van drinkwater. Zij zullen ervoor zorgen dat eventuele verontreinigingen niet in het drinkwater terechtkomen.

Kan mijn water uit de kraan gaan branden?

Nee, dit is erg onwaarschijnlijk. Water dat uit de kraan komt, wordt aangevoerd via de drinkwaterleiding. Een drinkwaterbedrijf gebruikt onder andere grondwater voor de productie van drinkwater. Dat grondwater wordt belucht, waardoor eventueel aanwezig methaangas uit het water wordt verwijderd. Dit methaangas kan ook van nature in het grondwater voorkomen.

In Amerika hebben sommige huishoudens een eigen drinkwatervoorziening en pompen dan zelf het grondwater omhoog. Als dit zelf opgepompte grondwater veel methaangas bevat, dan is het in die specifieke situatie mogelijk dat het water kan gaan branden.

Kan mijn vee veilig grondwater drinken als bij mij in de buurt schaliegas wordt gewonnen? En geldt dat ook voor het besproeien van mijn tuin of mijn landbouwgewassen?

Ja, dat kan allemaal veilig. Schaliegasputten worden robuust gemaakt om de kans op lekkage te verkleinen. Het is echter mogelijk dat er lekkage optreedt en er methaan omhoog komt. Dit methaan is een van nature voorkomend gas dat in de openlucht niet giftig is voor mensen, dieren en planten. Amerikaans onderzoek laat zien dat lekkage van methaan in het grondwater is waargenomen tot op een afstand van 1 km kilometer (kilometer) van de put. Het lekken van methaan zou een voorbode kunnen zijn voor het lekken van frackvloeistof samen met formatiewater uit de diepe ondergrond. Dit is een niet natuurlijk mengsel dat het grondwater misschien op langere termijn zou kunnen vervuilen.

Bron:

• R.B. Jackson et al ( 2013), Increased stray gas abundance in a subset of drinking water wells near Marcellus shale gas extraction, PNAS vol. 110, no. 28,11250–11255.