Papegaaienziekte (psittacose) is een vorm van longontsteking die bij mensen in Nederland af en toe voorkomt. De papegaaienziekte wordt veroorzaakt door een bacterie (Chlamydia psittaci), die bij vogels kan voorkomen. Dieren die de bacterie bij zich dragen, kunnen deze overdragen op mensen (zoönose). Niet alleen papegaaien, maar ook parkieten, pluimvee, duiven, eenden, kalkoenen, kanaries en andere vogels kunnen met de bacterie besmet zijn. Ook vogels die geen zichtbare klachten hebben kunnen de bacterie uitscheiden.

Wat is papegaaienziekte?

Papegaaienziekte is een infectieziekte die onder andere kan leiden tot longontsteking en veroorzaakt wordt door de bacterie Chlamydia psittaci.

Wat zijn de klachten bij papegaaienziekte?

De incubatieperiode is één à twee weken maar kan langer zijn. Papegaaienziekte is een infectieziekte met een zeer uiteenlopend ziektebeeld. De infectie kan (vrijwel) zonder symptomen verlopen, maar kan zich ook uiten als griepachtig ziektebeeld of ernstigere vormen waarvoor opname in het ziekenhuis noodzakelijk is. Ernstigere vormen zijn bijvoorbeeld longontsteking of bloedvergiftiging waarbij meerdere organen minder kunnen gaan functioneren of uitvallen. Heeft u bij papegaaienziekte passende ziekteverschijnselen en contact (gehad) met vogels? Meld dit dan bij uw huisarts/ behandelend arts.

Besmetting en preventie papegaaienziekte

De bacterie Chlamydia psittaci komt voor in oogvocht, snot en uitwerpselen van vogels die deze bacterie bij zich dragen. Mensen kunnen besmet raken door inademing van stofdeeltjes van ingedroogd oogvocht, snot of uitwerpselen van besmette vogels. Besmetting met deze stofdeeltjes kan ook plaatsvinden via contact met karkassen of veren van besmette vogels.

Het risico op besmetting kan worden verminderd door het zoveel mogelijk voorkómen van contact tussen geïnfecteerde vogels (en besmette stofdeeltjes van vogels) en mensen. Dit kan door het dragen van handschoenen, beschermende kleding en een mond-neusmasker tijdens contact met mogelijk besmette vogels, door inademing van stofdeeltjes te voorkomen (nat schoonmaken van mogelijke besmette oppervlakten zoals vogelkooien om verstuiving te voorkomen, zorgen voor voldoende ventilatie in ruimtes met vogels e.d.) of door de vogels waarmee intensief contact bestaat C. psittaci chlamydia psittaci (chlamydia psittaci)-vrij te maken.

Als een vogel als huisdier gehouden gaat worden is het aan te raden om deze preventief door een dierenarts op C. psittaci-infectie of dragerschap te laten testen wanneer de vogelhandelaar dit niet heeft gedaan. Tevens is de dierenarts de aangewezen persoon om verdachte, zieke vogels te beoordelen en eventueel te behandelen.

Hoe vaak komt papegaaienziekte voor bij mensen?

Papegaaienziekte bij mensen is in Nederland meldingsplichtig. Het aantal meldingen varieert de laatste jaren van circa 50 tot 90 per jaar (figuur 1). Het werkelijk aantal patiënten met papegaaienziekte zal echter hoger zijn dan het aantal meldingen, omdat artsen bij een longontsteking vaak geen laboratoriumtest laten doen om de diagnose te bevestigen. 

Figuur 1. Aantal meldingen van papegaaienziekte per jaar, 2018 t/m 2022 (Bron: Osiris). Jaar is hier gedefinieerd op basis van datum eerste ziektedag of, indien onbekend, datum labuitslag óf datum melding GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst), afhankelijk van welke datum het vroegste is.  

Gedetailleerde jaarcijfers over het aantal Psittacose meldingen in Nederland kunt u vinden in de Staat van Zoonosen.