Hoe worden risico’s van fipronil in eieren bepaald?

Voor fipronil zijn op basis van dierexperimenten grenswaarden vastgesteld waaronder de stof veilig is voor de gezondheid. Voor fipronil zijn twee gezondheidskundige grenswaarden bepaald: een waarde voor kortdurende blootstelling en een waarde voor langdurende (levenslange) blootstelling. Deze grenswaarden zijn uitgedrukt in hoeveelheid per kilogram lichaamsgewicht. Op basis van de gehalten fipronil die in eieren zijn gevonden, kan worden berekend of deze gezondheidskundige grenswaarden overschreden worden.

Is er een gezondheidsrisico van fipronil in eieren?

Er zijn bij de huidige blootstelling via de consumptie van eieren met fipronil geen acute gezondheidseffecten te verwachten. Als het aantal eieren dat het Voedingscentrum aanbeveelt wordt gecombineerd met het hoogste gehalte aan fipronil dat is gevonden, wordt de grenswaarde die voor een kortdurende blootstelling geldt in geringe mate overschreden. Dit geldt vooral voor kinderen, omdat de concentratie fipronil per kilogram lichaamsgewicht door hun lagere lichaamsgewicht relatief hoger is.

Een overschrijding is een aanleiding om maatregelen te nemen om te verhinderen dat een dergelijke overschrijding voortduurt (zie lijst met codes bij de NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) en acties van de NVWA). Een overschrijding van een grenswaarde betekent dat op basis van de huidige wetenschappelijke kennis een risico voor de consument niet uit te sluiten is. Dit hoeft niet automatisch te betekenen dat er ook daadwerkelijk gezondheidseffecten optreden. Er wordt namelijk een ruime marge toegepast om de gegevens uit de dierstudies te vertalen naar mensen en daarmee de veiligheid te borgen. Vanuit studies bij mensen, die zichzelf vergiftigd hebben met fipronil, weten we dat er pas bij veel hogere doseringen acute vergiftigingsverschijnselen worden gezien. Acute klachten bij deze hoge dosering zijn misselijkheid, buikpijn en hoofdpijn. Deze klachten verdwijnen in principe snel.

De grenswaarde voor langdurige, levenslange, blootstelling ligt lager dan die voor kortdurende blootstelling. Het RIVM heeft inmiddels een inschatting gemaakt van de totale inname aan fipronil uit eieren én etenswaren waarin ei kan worden verwerkt, zoals cake en koekjes. Deze inschatting is gemaakt met informatie over de werkelijke consumptie van ei en etenswaren waarin ei is verwerkt in Nederland en de gemeten fipronilgehalten in eieren afkomstig uit supermarkten zoals geanalyseerd door de NVWA. De inname blijft onder de grenswaarde voor langdurige, levenslange, blootstelling. Het RIVM verwacht dan ook geen gezondheidseffecten als gevolg van de aanwezigheid van fipronil in ei. Zie ook de risicobeoordeling van lange-termijn inname van fipronil.

Geldt er een specifiek advies voor kinderen?

De NVWA raadt ouders van kinderen aan om hun kind uit voorzorg voorlopig geen eieren met op de NVWA-website gepubliceerde codes te laten eten.

Gaat RIVM nog onderzoek doen naar de eieren?

Nee, het RIVM levert expertise en ondersteunt daarmee de NVWA. Het RIVM levert wel algemene informatie over de effecten van fipronil op de gezondheid.

Waarom haalt het RIVM de eieren niet van de markt?

Het RIVM levert algemene informatie over de effecten van fipronil op de gezondheid. Daarmee ondersteunt RIVM de NVWA. De NVWA gaat over het al dan niet terughalen van eieren van de markt.

Verdwijnt de stof fipronil uit eieren als ik ze goed kook of bak?

Nee. De standaard bereidingswijzen, zoals wassen, koken of bakken, halen de stof fipronil niet uit het ei.

In welke tijdsperiode zijn deze eieren in omloop (geweest?).

De NVWA is de aangewezen instantie om deze vraag te beantwoorden.

Is het veilig om kippenvlees te eten?

De NVWA is de aangewezen instantie om deze vraag te beantwoorden.

Eieren worden in veel producten verwerkt. Door welke bedrijven, in welke producten en in welke periode is dat gebeurd?

De NVWA is de aangewezen instantie om deze vraag te beantwoorden.

Hoe zit het met eieren die inmiddels verwerkt zijn in producten (mayonaise et cetera). Hoeveel fipronil zit daar in? En kan ik die producten veilig eten?

De NVWA is de aangewezen instantie om deze vraag te beantwoorden.

Kan ik eieren eten van de eierboer (in plaats van eieren uit de winkel)?

De NVWA is de aangewezen instantie om deze vraag te beantwoorden.

Gaat het RIVM nog onderzoek doen naar fipronil in kippenvlees?

Nee, het RIVM doet op dit moment geen onderzoek naar kippenvlees. Het RIVM levert algemene informatie over de effecten van fipronil op de gezondheid.

Verdwijnt fipronil uit kippenvlees als je het bakt of stooft?

Nee. De standaard bereidingswijzen, zoals wassen, koken of bakken, halen de stof fipronil niet uit het kippenvlees.

Ik ben een aantal maanden zwanger en heb afgelopen weken mogelijk eieren gegeten die fipronil bevatten. Kan dit gevolgen hebben voor mijn ongeboren kind?

Op basis van de huidige gegevens van de NVWA is er geen gezondheidsschade op het ongeboren kind te verwachten. Zwangere vrouwen en ongeboren kinderen lopen geen extra risico.

Ik ben zwanger. De afgelopen weken heb ik meerdere eieren gegeten. Kan dat kwaad voor mijn ongeboren kind?

Van Fipronil zijn geen schadelijke effecten voor de voortplanting of de ongeborene bekend. Verder is de huidige blootstelling via eieren zo laag dat er in het algemeen geen gezondheidseffecten te verwachten zijn, ook niet na het eten van meerdere eieren. Zwangere vrouwen en ongeboren kinderen lopen dan ook geen extra risico.

Ik ben zwanger. Ik heb vorige week een ei gegeten met de code 40155. Is dat schadelijk voor mij of mijn ongeboren kind?

Van Fipronil zijn geen schadelijke effecten voor de voortplanting of de ongeborene bekend. Verder is de huidige blootstelling via eieren zo laag dat er in het algemeen geen gezondheidseffecten te verwachten zijn, ook niet na het eten van meerdere eieren. Zwangere vrouwen en ongeboren kinderen lopen dan ook geen extra risico.

Ik heb eieren gegeten die eerst niet en nu wel op de lijst staan en geef borstvoeding, kan dit kwaad?

Er kunnen kleine hoeveelheden fipronil in de moedermelk terechtkomen. Op basis van de huidige informatie over de blootstelling via het eten van eieren met fipronil zijn er geen acute gezondheidseffecten te verwachten voor de moeder. Ook niet na het eten van eieren die op de lijst van de NVWA staan. De hoeveelheid fipronil die in de borstvoeding terecht zou kunnen komen is zo laag dat er ook geen effecten voor het kind te verwachten zijn.

Ik heb moedermelk ingevroren en eet regelmatig eieren, kan ik de borstvoeding gewoon geven?

Er kunnen kleine hoeveelheden fipronil in de moedermelk terechtkomen. Op basis van de huidige informatie over blootstelling en de gemiddelde concentraties fipronil die zijn gemeten in de eerste reeks eimonsters is deze hoeveelheid zo laag dat er geen effecten voor het kind te verwachten zijn. U kunt daarom de borstvoeding gewoon geven.

Hebben zich bij GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)'en, huisartsen of het RIVM al mensen gemeld die ziek zijn van fipronil?

Nee, alle mensen waarover het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum in de afgelopen dagen is geconsulteerd door GGD’en en huisartsen hadden geen klachten of ziekteverschijnselen als gevolg van het eten van eieren met mogelijk fipronil.

Wat zijn mogelijke milieueffecten?

Fipronil is erg giftig voor ongewervelde dieren zoals mijten, bijen, en waterkreeftjes. Fipronil wordt al jaren op enkele meetpunten in het Nederlandse oppervlaktewater aangetroffen (zie http://www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl/)  waarbij overschrijdingen van de milieukwaliteitsnorm optreden. Het is niet bekend of er sinds het gebruik van Fipronil in de kippenstallen sprake is van een toename. Omdat Fipronil ook in rioolwater wordt gemeten, is het niet ondenkbaar dat het huishoudelijk gebruik van Fipronil (bijvoorbeeld in diergeneesmiddelen tegen vlooien, mijten en teken bij honden en katten) een belangrijke bron is. Ook de toepassing van Fipronil als gewasbeschermingsmiddel in de tuinbouw (om bepaalde plantenzaden te beschermen tegen aantasting door insecten) kan bijdragen aan de aanwezigheid van Fipronil in oppervlaktewater.

Is de verspreiding van fipronil vanuit verontreinigde bedrijven (mest, water) een risico voor het milieu?

Fipronil is erg giftig voor ongewervelde dieren zoals mijten, bijen, en waterkreeftjes. Het is belangrijk te voorkomen dat fipronil in de bodem, het riool of het oppervlaktewater terecht komt. Dat betekent dat de stallen op een gecontroleerde manier gereinigd moeten worden en het afval gecontroleerd moet worden afgevoerd. De sectorpartijen bekijken samen met de Gezondheidsdienst voor Dieren naar effectieve methodes voor het schoon krijgen van de stallen van fipronil..

Wat betekenen de XX’n in de codes voor de eieren?

De NVWA is de aangewezen instantie om deze vraag te beantwoorden.

Zijn er symptomen van acute fipronil vergiftiging bij mensen bekend, en zo ja welke zijn dit?

In de wetenschappelijke literatuur zijn enkele acute vergiftingsgevallen bij mensen beschreven. Dit is ondere andere gebeurd door een bewuste overdoses. De symptomen die daarbij optraden zijn misselijkheid, overgeven, buikpijn, duizeligheid, en epileptische aanvallen. In de meeste gevallen zijn de klachten vanzelf voorbij gegaan.

Vanuit proefdierstudies is bekend dat langdurige blootstelling aan fipronil kan zorgen voor schade aan nieren, lever en schildklier. Is er informatie over dergelijke schade bij de mens en over de ernst van deze schade?

Er is erg weinig informatie beschikbaar over effecten van langdurige blootstelling bij de mens. Onderzoek bij werknemers in een fipronil producerend bedrijf die chronisch in aanraking komen met fipronil, toonde geen toename in afwijkingen in schildklierfunctietesten.

Wat staat er in de brief van het kabinet van 3 augustus aan de Tweede Kamer over dit onderwerp over gezondheidseffecten van fipronil in eieren?

De brief gaat in op het belang van vertrouwen in de voedselveiligheid en schetst uitgebreid de maatregelen die getroffen zijn om fipronil uit eieren te weren. De brief herhaalt de informatie die ook al op deze website staat, namelijk dat er bij de huidige blootstelling van de consumptie van eieren met fipronil geen acute gezondheidseffecten te verwachten zijn. Verder schetsen de bewindslieden de juridische norm, de zogeheten MRL maximumresidugehalte (maximumresidugehalte), het maximumresidugehalte aan fipronil dat maximaal in eieren mag zitten. Als deze norm wordt overschreden, ontstaat niet direct een risico voor de volksgezondheid. Voor zowel de voedselveiligheid als het publieke vertrouwen in ons voedselveiligheidssysteem is het echter essentieel dat de NVWA strikt handhaaft op de (Europees vastgestelde) normen.

Zijn er ook eieren met fipronil gebruikt om vaccins te produceren?

Bij de productie van BMR bof, mazelen,rodehond (bof, mazelen,rodehond)- en griepvaccins worden zogeheten SPF sun protection factor (sun protection factor)-eieren gebruikt. Dit zijn broedeieren die gebruikt worden in het kader van diagnostisch onderzoek in laboratoria bij het produceren en testen van vaccins en voor onderzoeks- en farmaceutische doeleinden. SPF-eieren zijn geen consumptie eieren. De eieren die worden gebruikt bij de productie van de vaccins zijn fipronilvrij. Dit bleek uit navraag bij de producenten van de vaccins. De producenten hebben verklaard dat er tijdens het gehele productieproces geen eieren met fipronil zijn gebruikt.

Monsters bij pluimveebedrijven: wat onderzoekt het RIVM nu en wanneer komt dit onderzoek beschikbaar?

Naar aanleiding van de vondst van de verboden stof fipronil in eieren van leghennen heeft het RIVM in stallen bij 12 bedrijven monsters genomen van lucht, stof, mest en gras (alleen waar kippen naar buiten konden). Daarnaast zijn op verschillende plekken in de stal veegmonsters genomen.
In al deze monsters is de hoeveelheid fipronil bepaald. Deze getallen worden door het RIVM gebruikt om een beeld te krijgen wat dit kan betekenen voor de blootstelling van mensen die in de stallen zijn geweest.  
Het onderzoek komt voor eind 2017 beschikbaar.

Waar heeft het RIVM naar gekeken in de milieurisicobeoordeling, en wat was de uitkomst?

Het RIVM heeft uitgerekend hoeveel fipronil er in het milieu terecht komt, als bedrijven pluimveemest met zeer lage concentraties van de stof op het land uitrijden. Deze concentraties heeft het RIVM vervolgens vergeleken met de beschikbare milieukwaliteitsnormen en risicogrenzen voor water en bodem. Bij de toepassing van deze mest worden de maximaal toelaatbare risiconiveaus hoogstwaarschijnlijk niet overschreden. Voor de toelating van meststoffen en binnen het bodembeleid wordt er echter naar gestreefd verontreinigingen niet boven concentraties te laten komen die een verwaarloosbaar risico aanduiden. Het RIVM kan niet met zekerheid zeggen dat dit verwaarloosbare risiconiveau niet wordt overschreden. Vanuit milieuhygiënisch perspectief vindt het RIVM daarom dat verbranding de meest geschikte verwerkingsmethode is voor de mest van met fipronil verontreinigde bedrijven.

Wat gaat het ministerie van Economische Zaken met het RIVM advies doen?

In overleg met het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft het ministerie van Economische Zaken besloten wat de gevolgen van het RIVM-advies zijn. In dit besluitvormingsproces komen naast milieuhygiënische aspecten ook andere aspecten aan bod. Voor meer informatie: zie website EZ.

Kunnen er door de verbranding andere gevaarlijke stoffen vrijkomen?

De verbranding vindt plaats bij zeer hoge temperaturen (1000 oC). Daardoor is de kans op het vrijkomen van gevaarlijke verbrandingsproducten zeer gering.

Waarom is het wel erg als fipronil in het milieu terecht komt, terwijl het RIVM geen gezondheidseffecten verwacht bij het eten van eieren?

Fipronil is vooral zeer giftig voor ongewervelde water- en bodemdieren zoals mijten, bijen, en waterkreeftjes. Deze dieren zijn veel gevoeliger voor fipronil dan mensen.