De ebola-uitbraak die in  december 2013 begon, vormt volgens de WHO World Health Organization (World Health Organization) geen medische noodsituatie van internationale betekenis meer (PHEIC Public Health Emergency of International Concern (Public Health Emergency of International Concern)). Dit heeft de WHO op 29 maart verklaard. Wereldwijd zijn er sinds het begin van de epidemie 28.646 ebolapatiënten gemeld, van wie 11.323 mensen zijn overleden (27 maart 2016). Het is zeer waarschijnlijk dat het werkelijke aantal zieken nog vele malen groter was.

Vrij van ebola

De landen in West-Afrika zijn allemaal ebolavrij verklaard. Op 29 december 2015 was Guinee als laatste land ebolavrij verklaard. Eerder verklaarde de WHO World Health Organization (World Health Organization) ook Sierra Leone (7 november 2015) en Liberia (9 mei 2015) ebolavrij.
Het blijft echter waarschijnlijk dat er sporadisch nog meldingen komen van patiënten in West-Afrika. De kans dat een reiziger ebola meebrengt naar Nederland is heel erg klein, maar niet uitgesloten. 

Verloop van de ebola-uitbraak

Op 23 maart 2014 bevestigde de WHO een ebola-uitbraak in Guinee. De uitbraak is waarschijnlijk in december 2013 begonnen in het regenwoud na het slachten en eten van rauw vlees van besmette wilde dieren. Vervolgens heeft de uitbraak zich verder verspreid via begrafenisrituelen, waarbij nauw lichamelijk contact plaatsvindt. Daarbij waren ook mensen uit Liberia aanwezig, die het ebolavirus mee naar Liberia namen. In mei 2014 meldde Sierra Leone de eerste patiënten. Er is altijd veel grensverkeer tussen Guinee, Liberia en Sierra Leone. Mensen reizen heen en weer, onder meer om zieke familieleden te verzorgen en aanwezig te zijn bij begrafenissen. Circa 70% van de mensen die ziek wordt overlijdt uiteindelijk aan de gevolgen van dit virus. De bestrijding van de uitbraak werd bemoeilijkt door culturele tradities rondom het verzorgen en begraven van patiënten. Ook was er gebrek aan vertrouwen in de bestrijdingsmaatregelen.

In juli en augustus 2014 werden ook patiënten gemeld in de Nigeriaanse stad Lagos. Zij waren allen betrokken bij de hulpverlening aan een Liberiaan die naar Nigeria reisde. Eind augustus werden patiënten in Dakar (Senegal) geconstateerd. Sinds 20 oktober 2014 zijn Nigeria en Senegal ebolavrij verklaard door de WHO. In oktober en november 2014 werden in Mali twee importpatiënten gemeld in respectievelijk Kayes en Bamako. De patiënt in Bamako heeft in deze hoofdstad van Mali geleid tot verdere verspreiding onder zeven patiënten. Zij hadden allen een link met de eerste patiënt. Sinds 19 januari 2015 is ook Mali ebolavrij verklaard door de WHO. Ook Liberia (9 mei 2015), Sierra Leone (7 november 2015) en Guinee (29 december 2015) zijn ebolavrij verklaard.

Bestrijding uitbraak in West-Afrika

De WHO adviseerde verschillende maatregelen om de uitbraak in West-Afrika te stoppen en verspreiding van het ebolavirus buiten West-Afrika te voorkomen. Het RIVM blijft de internationale ontwikkelingen nauwgezet volgen via regelmatige  updates van de WHO en het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC European Centre for Disease Prevention and Control (European Centre for Disease Prevention and Control)). 

De meeste ebola-infecties in Guinee en Sierra Leone ontstonden tijdens de verzorging van zieke familieleden en begrafenisrituelen. Er werden onvoldoende beschermende maatregelen getroffen, waardoor er direct contact was met de besmettelijke lichaamsvloeistoffen van de zieke patiënt of overledene. Om diezelfde reden raakten ook in de ziekenhuizen waar veel ebolapatiënten werden opgevangen mensen besmet. Hulpverleners liepen door het directe contact met besmettelijke patiënten een groter risico om zelf ook ziek te worden. 

Advies voor reizigers

Het risico voor een reiziger om besmet te raken met het ebolavirus is heel klein. Het ebolavirus wordt alleen overgedragen via direct contact met besmettelijke patiënten of hun lichaamsvloeistoffen. Patiënten zijn besmettelijk vanaf het moment dat zij ziek zijn. Contact met gezonde mensen houdt dus geen risico in. Het ebolavirus wordt niet via de lucht overgedragen (zoals griep), ook niet via voedsel (behalve als het gaat om besmette wilde dieren), water of muggen.


Voor reizigers zijn de volgende maatregelen belangrijk om het risico op een ebola-infectie te beperken:

  • vermijd contact met (overleden) ebolapatiënten en/of hun lichaamsvloeistoffen
  • vermijd begrafenisrituelen waarbij contact met de overleden ebolapatiënt plaatsvindt
  • vermijd contact met materialen van de patiënt die mogelijk besmet zijn (bijv. injectienaalden, kleding, lakens, eetgerei)
  • vermijd contact met levende of dode wilde dieren (apen, vleermuizen, bosantilopen)
  • eet geen rauw vlees of ‘bushmeat’
  • vermijd onbeschermde geslachtsgemeenschap met een van ebola genezen patiënt. Uit recent onderzoek is gebleken dat bij een aantal mannen die hersteld zijn van ebola, het ebolavirus nog lang in het sperma wordt aangetroffen.

Deze maatregelen zijn een aanvulling op de bestaande algemene reizigersadviezen. Deze zijn te vinden via https://www.lcr.nl