Samenvatting

Nitraat en nitriet mogen als conserveermiddel aan bepaalde voedingsmiddelen worden toegevoegd, zoals aan salami of ham (nitriet) en aan kaas (nitraat). Hierdoor bederven de producten minder snel en is de consument beter beschermd tegen ziekteverwekkers. Daarnaast zorgen ze ervoor dat de kleur behouden blijft en dragen ze bij aan de smaakvorming van de producten. Uit berekeningen van het RIVM blijkt dat in Nederland de inname van nitraat voor mensen tussen de 2 en 79 jaar binnen de veilige marge ligt. Voor nitriet lijkt dat niet het geval te zijn. Het is mogelijk dat de inname van nitriet in de praktijk lager is dan berekend omdat voor dit onderzoek conservatieve aannames zijn gebruikt. Verfijning van de berekening is nodig om een realistischere innameschatting te krijgen. De innameberekeningen van nitraat en nitriet zijn berekend op basis van zogeheten maximum toegestane waarden, die zijn vastgelegd in de Europese additievenverordening. Dit zijn veelal de maximum hoeveelheden die aan een product mogen worden toegevoegd. De toegevoegde hoeveelheden kunnen echter veranderen tijdens opslag en bereiding van de producten. Zo verdwijnt een deel van het nitriet, maar kunnen afgeleide stoffen (zoals nitrosamines) juist worden gevormd. Metingen van de hoeveelheden nitriet in vleesproducten zijn gewenst om de innameberekeningen in Nederland te kunnen verfijnen. Meetwaarden van nitriet worden soms door andere Europese landen gebruikt voor innameberekeningen. Deze schattingen vallen doorgaans veel lager uit en vallen wel binnen de veilige marge. Als consumenten langdurig te veel nitraat, nitriet en daarvan afgeleide stoffen binnenkrijgen (waaronder nitrosamines), kan dat schadelijk zijn voor de gezondheid. Nitraat kan dan de groei van jonge kinderen remmen en nitriet kan mogelijk effecten hebben op het functioneren van de longen en het hart. Sommige nitrosamines (maar niet alle) kunnen kankerverwekkend zijn. Van deze stoffen zijn echter geen innameberekingen gemaakt omdat het aan actuele meetgegevens van nitrosamines in voedingsmiddelen ontbrak. Daarom zijn ook van nitrosamines nieuwe meetwaarden gewenst om goed te kunnen beoordelen of ze bij het huidige gebruik van nitraat en nitriet een probleem vormen. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS. Het draagt bij aan de ontwikkeling van een efficiënt systeem om de inname van levensmiddelenadditieven te monitoren (conform artikel 27 van Verordening 1333/2008).