Samenvatting

De tabaksplant neemt metalen op uit de bodem, uit meststoffen, en uit industriële luchtvervuiling. Door roken komt een aantal van deze metalen uit tabak vrij, waarna de roker en omstanders ze inademen. Van de metalen veroorzaken arseen, cadmium, nikkel en lood de grootste gezondheidsrisico's. De mate waarin dat gebeurt, hangt af van de 'vorm' van het metaal. De vorm kan tijdens het verbrandingsproces veranderen van een weinig giftige tot een zeer giftige vorm, én andersom. Daardoor is de chemische vorm in tabak anders dan in rook. In onderzoek dat in opdracht van het RIVM is uitgevoerd, is chroom in de minst schadelijke vorm in rook aangetroffen. Arseen daarentegen is juist in de schadelijkste vorm aanwezig. Het onderzoek is uitgevoerd door de Universiteit van St Andrews in Schotland. In het onderzoek is de chemische vorm, oftewel speciatie, beschreven van verschillende metalen in tabak en tabaksrook. Hiervoor is in eerste instantie gebruik gemaakt van een zeer krachtige deeltjesversneller, de Diamond Light Source, in Engeland. Voor deze werkwijze is gekozen omdat de speciatie van arseen en chroom moeilijk te meten is in tabak en rook. De uitkomsten van de experimenten kwamen goed overeen met voorspellingen op basis van rekenmodellen. Daarom zijn in het vervolg deze modellen gebruikt om de chemische samenstelling van andere metalen in tabaksrook te voorspellen. Tijdens dit onderzoek heeft TobReg, het expertpanel dat de WHO wetenschappelijk advies geeft over de regelgeving van tabaksproducten, aanbevolen dat fabrikanten de niveaus van arseen, cadmium, lood en nikkel in tabak moeten testen. De resultaten van de onderliggende studie ondersteunen de keuze voor deze metalen. Enkele voorbeelden van gezondheidseffecten van metalen zijn: kanker, lever- en nierschade.