Samenvatting

Het veiligheidsinformatieblad (VIB) is het belangrijkste instrument voor het verstrekken van informatie over veilig gebruik van stoffen en chemische mengsels aan professionele en industriële gebruikers. De REACH-wetgeving is de huidige wettelijke basis voor de VIBs in Europa. Voor geregistreerde stoffen in hoeveelheden van 10 ton of meer per jaar per registrant, moeten registranten ook blootstellingsscenario's (aangeduid als "ES", de afkorting voor "Exposure Scenario") opstellen en deze toevoegen als bijlage aan de VIB's. ES worden vereist voor stoffen die voldoen aan de criteria van een van de gevarenklassen van artikel 14 (4) van REACH of stoffen die als PBT of vPvB zijn aangemerkte en voor alle in de registratie voorziene gebruiken die tot blootstelling kunnen leiden. In de ES worden voor alle geïdentificeerde gebruiken de relevante operationele omstandigheden (OC) en risicobeheersmaatregelen (RMM) omschreven die nodig zijn voor een veilig gebruik. Een dergelijke verplichting voor een ES geldt niet voor mengsels van chemische stoffen. Echter, de informatie uit de blootstellingsscenario's van de stoffen waaruit het mengsel bestaat, moet wél in een bepaalde vorm worden gepresenteerd in het VIB van het mengsel. Met '(e)SDS' worden in dit rapport alle VIBs aangeduid met en zonder ES. Om diverse signalen uit de praktijk van onvoldoende kwaliteit te verifiëren, en omdat (e)SDS als een primaire bron van informatie voor werkgevers worden beschouwd bij het nakomen van hun arbo-verplichtingen, heeft de Nederlandse Inspectie-SZW (I-SZW) een systematische evaluatie laten uitvoeren van een 50- tal (e)SDS die door de I-SZW inspecteurs zijn verzameld tijdens een REACH inspectieproject in 2012. Het gaat hier om (e)SDS die bepaalde tekortkomingen tonen volgens een snelle scan van de inspecteurs zelf. Het doel is om meer inzicht te krijgen in de stand van zaken rond te kwaliteit van de (e)SDS. De evaluatie is uitgevoerd door TNO Triskelion BV onder begeleiding door Bureau REACH en is bedoeld als input voor de discussie over mogelijke verdere acties voor de verbetering van de kwaliteit en bruikbaarheid van de (e)SDS. De resultaten voor de bestudeerde (e)SDS zijn globaal als volgt. Voor bijna de helft van de (e)SDS waren er sterke aanwijzingen dat ze niet up-to-date waren. Verder waren er problemen met de Nederlandse taal, en onvolledige of geen specificaties over de wijze van huidbescherming. In sommige (e)SDS, die melding maakten van onverenigbare materialen, troffen we geen verdere specificaties aan over de maatregelen die nodig zijn om mogelijke relevante risico's te voorkomen. Regelmatig werden inconsistenties gevonden tussen rubriek 7, rubriek 8 en de blootstellingsscenario's, en er waren indicaties dat de indeling, vermeld in de (e)SDS, en de geharmoniseerde indeling niet met elkaar overeen kwamen, of dat de indeling van de stoffen als zodanig of in mengsel afweken van de meest voorkomende zelf-classificatie in de C & L-inventaris. Waarschijnlijke blootstellingsroutes werden vaak niet genoemd. Soms miste een ES waar we dat wel zouden verwachten en een aantal bevatte zelfs geen registratienummer. Dit kan wijzen op stoffen afkomstig van leveranciers die (nog) niet hoeven te registreren maar het kan ook wijzen op een noncompliance. Een derde maakte geen melding van de nu geldende grenswaarden voor de werkplek en werden er geen DNELs genoemd. Ook passende technische maatregelen werden niet gemeld bij bijna de helft van de bestudeerde (e)SDS. In sommige gevallen werden deze technische maatregelen in een andere rubriek genoemd. Voor ongeveer twee derde van de (e) SDS met blootstellingsscenario's in de bijlage, hadden deze blootstellingsscenario's een duidelijke toegevoegde waarde. Een belangrijke notie hierbij is dat de bestudeerde (e)SDS al twee jaar geleden zijn geselecteerd. Het is de vraag in hoeverre de hier beschreven conclusies nog steeds representatief zijn voor de situatie anno 2014. ECHA heeft inmiddels initiatieven ontplooid met als doel het verbeteren van de kwaliteit van de (e)SDS. We hebben het hier over het uitwisselingsnetwerk voor blootstellingsscenario's ENES (Exchange Network on Exposure Scenario's) en, de daaruit ontstaan CSR/ES Roadmap. Deze initiatieven zijn opgericht door ECHA en worden uitgevoerd in samenwerking met de industrie en een aantal geïnteresseerde landen. De relevante departementen en Inspectie SZW vanuit Nederland alsook Bureau REACH zijn betrokken bij het ENES en de CSR/ES Roadmap. Daarnaast heeft de Nederlandse overheid een nationaal project opgericht samen met het bedrijfsleven dat gericht is op het identificeren en implementeren van oplossingen voor de knelpunten van het MKB m.b.t. de (e)SDS. Het project loopt tot begin 2015. De specifieke focus van het Nederlandse project is om REACH effectiever en nuttiger maken voor vooral het MKB op een wijze die kostenbesparingen oplevert bij de implementatie van de RAECH verplichtingen. Het rapport sluit af met aanwijzingen voor de werkgevers c.q. DU over hoe ze zelfstandig de kwaliteit en bruikbaarheid van een (e)SDS kunnen controleren.