Wikipedia is een online database en een meertalige encyclopedie, waarvan de inhoud vrij beschikbaar is. Bij het zoeken naar medische informatie op een zoekmachine als Google, komt Wikipedia als een van de eerste treffers boven. Wikipedia wordt ook bij uitbraken van infectieziekten veelvuldig als informatiebron gebruikt. Hoe betrouwbaar is deze informatie?
content
Auteur(s): E. Slok, K. Ottovay, G. Dijkhuizen, D. Beaujean
Infectieziekten Bulletin: mei 2015, jaargang 26, nummer 5
De naam Wikipedia is een samentrekking van de woorden Wiki en encyclopedie. Waarbij ‘Wiki’ enerzijds staat voor het Engelstalige acroniem ‘What I Know Is’ en anderzijds is afgeleid van het Hawaiiaanse woord ‘wiki wiki’ voor ‘dynamisch’. De naam refereert aldus aan de snelheid waarmee Wikipedia anoniem kan worden bezocht en aangevuld of aangepast. (1) Recent is hier een tool (contropedia) voor ontwikkeld die nagaat hoe vaak en frequent dit gebeurt. (2)Wikipedia kan zelf met behulp van de Wikiscanner, de IP-adressen van mensen die een bijdrage leveren aan Wikipedia herleiden (zie ook: wikiscanner.nl). Zo kwamen in Amerika verschillende schandalen boven water over politici en (farmaceutische) bedrijven die gegevens manipuleerden op Wikipedia.
En nog steeds is de betrouwbaarheid van de informatie op Wikipedia een bron van discussie. Zo gaf één van de oprichters van Wikipedia, Jimmy Wales, in een interview met Businessweek aan dat hij studenten en onderzoekers aanraadt om Wikipedia niet te citeren vanwege het hoge foutgehalte. (3)
Wikipedia bevatte in augustus 2014 meer dan 31 miljoen artikelen in 285 talen.(4,5)
Bij het zoeken naar medische informatie op een zoekmachine als Google, komt Wikipedia als een van de eerste treffers boven.(6) Uit onderzoek is verder bekend dat, vooral in tijden van infectieziekte-uitbraken, het algemeen publiek het meest frequent Wikipedia als informatiebron gebruikt.(7,8) Dit was voor de LCI (Landelijke coördinatie infectieziektebestrijding) de aanleiding om de informatie in de tien meest geraadpleegde richtlijnen in het afgelopen jaar te vergelijken met de informatie op Wikipedia.
Wat werd er gedaan?
We vergeleken 10 LCI-richtlijnen qua gebruik en inhoud met de informatie op Wikipedia. Allereerst werden de bezoekersaantallen bepaald. Dit gebeurde voor de richtlijnen op de RIVM-website met behulp van een comscore per uniek IP-adres en voor Wikipedia met behulp van het programma Wikipedia Article Traffic Statistics (http://stats.grok.se//) (Tabel 1,2).
Verder vergeleken 3 reviewers van de afdeling Richtlijnontwikkeling van de LCI de informatie over 10 infectieziekten op de Nederlandstalige Wikipedia (http://wikipedia.nl/) met de 10 corresponderende LCI-richtlijnen. De selectie van de infectieziekten werd gedaan op basis van meest geraadpleegde infectieziekten en de onderwerpen van de meeste vragen die in 2012-2013 bij de LCI waren binnengekomen.
Resultaten
Bezoekersaantallen
In tabel 1 is het aantal bezoekers van de LCI-richtlijnen in 2013 en 2014 te zien. Opvallend is de stijging van het aantal bezoekers van de richtlijnen Pertussis (kinkhoest), Influenza, Waterpokken en gordelroos en Hand-voet-mondziekte. Daarnaast is er een daling in het aantal bezoekers van de richtlijnen Mazelen (morbilli), Lymeziekte en Virale hemorraghische koorts (ebola, marburg) (Tabel 1).
Tabel 1 Vergelijking aantal bezoekers LCI-richtlijnensites op RIVM-website 2014 ten opzichte van 2013 (klik op tabel voor een grote weergave)
Tabel 2 Vergelijking aantal bezoekers infectieziekten sites op Wikipedia 2014 ten opzichte van 2013 (klik op tabel voor grote weergave)
Inhoudelijke informatie
De informatie over de 10 infectieziekten op Wikipedia bevatte geen grote fouten. Dit is ook in eerder onderzoek aangetoond.(9) Wel werden kleine onjuistheden ontdekt, zoals de incubatietijd van ebola: 3-8 dagen (zonder bronvermelding) versus 2-21 dagen (10,11) in de LCI-richtlijn. Of bijvoorbeeld de informatie over mazelen waarbij op Wikipedia werd vermeld dat de blaasjes na 1 week verdwijnen versus 7-10 dagen bij de LCI-richtlijnen Mazelen. (10,11) Verder ontbraken er regelmatig referenties bij Wikipedia.
Aan de andere kant bleek uit de vergelijking met de informatie op Wikipedia dat in de LCI-richtlijnen soms ook waardevolle informatie niet wordt vermeld. Zo werd bijvoorbeeld in de richtlijn Waterpokken en gordelroos niet vermeld na welke periode de blaasjes weer verdwijnen.
Discussie
De bezoekersaantallen van de Wikipedia websites over infectieziekten zijn over het algemeen aanzienlijk hoger dan de bezoekersaantallen van de overeenkomstige LCI-richtlijnen op de website. Uitzonderingen zijn de onderwerpen Hand-voet-mondziekte, Lymeziekte en CMV-infectie, daar trekken de LCI –richtlijnen duidelijk meer bezoekers.
De meeste LCI-richtlijnen laten echter een toename van het bezoekersaantal zien, die soms –zoals bij de richtlijn Kinkhoest–verklaarbaar zijn door de uitbraken die er in 2014 waren. Dit geldt andersom natuurlijk ook voor de afname van het aantal bezoekers in 2014 van de LCI-richtlijn Mazelen vanwege de uitbraak in 2013.
De bezoekersaantallen van de Wikipediawebsite over infectieziekten lijken te zijn afgenomen. Om te verifiëren of dit alleen voor infectieziekten het geval was of voor de gehele site, hebben wij van 3 veel bekeken onderwerpen Zonnepanelen, Windmolens en Suikerziekte de bezoekersaantallen van 2014 en 2013 met elkaar vergeleken (tabel 3). Ook hier is een daling van het aantal bezoekers te zien. Het is echter onduidelijk of dit een significante daling is. Mogelijk heeft de recente, wat negatieve kritiek in de pers op Wikipedia hierbij een rol gespeeld. Het kan ook zijn dat mensen meer vertrouwen in de sites van het RIVM hebben gekregen of dat deze sites beter gevonden worden.
Wikipedia geeft in het algemeen correcte informatie over de 10 geselecteerde infectieziekten, maar vaak ontbreken op Wikipedia de referenties over de gegeven informatie.
Tabel 3 Verschillen in bezoekersaantallen van de Wikipediawebsite in 2014 ten opzichte van 2013 voor drie zeer frequent bezochte onderwerpen anders dan infectieziekten (klik op tabel voor grote weergave)
Conclusie
We concluderen dat de informatie over de 10 geselecteerde infectieziekten op Wikipedia in vergelijking met de LCI-richtlijnen geen fundamentele onjuistheden bevatte. Wikipedia lijkt daarmee een betrouwbare start bij de zoektocht naar informatie over infectieziekten. Voor professionals in de infectieziektebestrijding bieden de LCI-richtlijnen uiteraard meer onderbouwde en aanvullende informatie.
Maatregelen
De LCI heeft in de ontwikkelprocedures van haar richtlijnen opgenomen dat voortaan de informatie op Wikipedia in overeenstemming wordt gebracht met de informatie in de LCI-richtlijn. Onjuistheden worden gecorrigeerd en referenties naar LCI-richtlijnen worden toegevoegd. De LCI-richtlijnen zijn evidence based en worden altijd geschreven door professionals. Om de betrouwbaarheid van de informatie te waarborgen komen ze tot stand volgens een van te voren vast omschreven procedure (met medewerking van interne RIVM- en externe deskundigen) en worden ze vastgesteld door het veld en beoordeeld door de Gezondheidsraad.
We danken H.J. Termeer voor het verstrekken van de bezoekersaantallen van RIVM-websites.
De auteurs verklaren op geen enkele wijze een belangenverstrengeling te hebben met Wikipedia.
Auteurs
Correspondentie
- Grindrod K, Forgione A, Tsuyuki RT (Real Time), Gavura S, Giustini D. Pharmacy 2.0: a scoping review of social media use in pharmacy. Research in social & administrative pharmacy : RSAP 2014;10:256-70.
- Borra E, Weltevrede E. Contropedia: Case Study on Global Warming. 2014.
- Helm B. Wikipedia: “A work in progress.” The online encyclopedia’s founder Jimmy Wales talks about the steps being taken to foil fraudulent entries. Businessweek. December l4, 2005.
- Wikipedia:about. Wikipedia website. Beschikbaar op: http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:About (Bezocht 19 Augustus 2014).
- Hasty RT, Garbalosa RC, Barbato VA, et al. Wikipedia vs peer-reviewed medical literature for information about the 10 most costly medical conditions. The Journal of the American Osteopathic Association 2014;114:368-73.
- McTavish J, Harris R, Wathen N. Searching for health: the topography of the first page. Ethics and information technology 2011;13:227-40.
- van Velsen L, Beaujean DJ, van Gemert-Pijnen JE, van Steenbergen JE, Timen A. Public knowledge and preventive behavior during a large-scale Salmonella outbreak: results from an online survey in the Netherlands. BMC public health 2014;14:100.
- van Velsen L, van Gemert-Pijnen JE, Beaujean DJ, Wentzel J, van Steenbergen JE. Should health organizations use web 2.0 media in times of an infectious disease crisis? An in-depth qualitative study of citizens’ information behavior during an EHEC (Enterohemorragische Escherichia coli) outbreak. Journal of medical Internet research 2012;14:e181.
- Rajagopalan MS (Multiple Sclerose), Khanna VK, Leiter Y, et al. Patient-oriented cancer information on the internet: a comparison of wikipedia and a professionally maintained database. Journal of oncology practice / American Society of Clinical Oncology 2011;7:319-23.
- Mandell GL, Bennett JE, Dolin R. Mandell, Douglas, and Bennett’s principles and practice of infectious diseases. 7th ed. Philadelphia, PA: Churchill Livingstone/Elsevier; 2010.
- Plotkin SA, Orenstein WA, Offit PA. Vaccines. 6th ed. Philadelphia: Saunders [Imprint] Elsevier–Health Sciences Division; 2012:1 online resource (1570 p.).