Recent zijn er verschillende vragen gesteld over het al of niet starten van postexpositiebehandeling tegen herpes B-virus na een beet door makaken. Ter illustratie de volgende casus: een jonge vrouw werd in het Ubud Monkey Forest op Bali 3 keer transdermaal in haar arm gebeten door een makaak. Ze werd via de alarmcentrale verwezen naar een SOS kliniek op Bali waar haar rabies postexpositievaccinatie werd toegediend. Ook werd haar geadviseerd om 14 dagen aciclovir in te nemen in verband met het risico op een herpes B-virusinfectie. Terug in Nederland vraagt de vrouw aan de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) of de kuur aciclovir nodig is?

content

Auteur(s): T. Oomen , O. Stenvers

Infectieziekten Bulletin: februari 2015, jaargang 26, nummer 2

Wat is herpes B-virus?

Herpes B-virus (cercopithecine herpesvirus 1 (CHV-1) of B-virus) is een alpha herpesvirus dat endemisch is bij apen van het geslacht Macaca. Makaken komen alleen voor in Azië met uitzondering van de berberaap (Macaca sylvanus) die in Noord-Afrika en Gibraltar voorkomt. Herpes B-virus is nauw verwant aan de herpessimplexvirussen bij de mens.

Wat zijn de klachten?

Herpes B-infecties bij makaken hebben meestal een mild ziektebeloop. Een door dieren overgebrachte herpes B-infectie bij mensen kan leiden tot een dodelijke encefalitis. Transmissie van het virus van makaken naar mensen gebeurt via bijten, krabben, slijmvliescontact met lichaamsvloeistoffen of prikaccidenten - bijvoorbeeld in laboratoria - met besmette voorwerpen. De incubatietijd bij de mens varieert van 2 dagen tot 5 weken. Symptomen beginnen vaak met een griepachtig beeld. Replicatie van het virus vindt plaats in de wond en kan gepaard gaan met laesies, tintelingen, jeuk of pijn ter plekke. Het virus verspreid zich via de perifere zenuwen naar het ruggenmerg en de hersenen. Dit kan leiden tot gevoelsstoornissen als tintelingen of brandend gevoel, spierpijn, krachtsverlies en uiteindelijk encefalitis.


 

 

Macaca mulatta in Guiyang. Fotograaf: Einar Fredriksen.
Bron: Wikipedia


 

Hoe vaak komt het voor?

Sinds de jaren 30 van de vorige eeuw zijn er 24 patiënten bekend die aan een zoönotische herpes B-virusinfectie overleden. Alle beschreven infecties met herpes B-virus hadden als bron biomedische onderzoekomgevingen in Europa of de Verenigde Staten. Zoönotische infecties als gevolg van blootstelling aan in het wild levende makaken zijn echter nog nooit beschreven terwijl er zeker in India en Zuid-oost-Azië veelvuldig contact tussen mensen en apen is; ook met groepen makaken die positief zijn voor herpes B-virus. Het is niet duidelijk waardoor dit komt. Bekend is wel dat diverse vormen van stress tot reactivatie van virusuitscheiding bij besmette apen leidt waardoor de kans op virusuitscheiding bij makaken in gevangenschap hoger is dan bij wilde makaken, hetgeen een hogere kans op transmissie geeft.

Wel of geen behandeling?

Humane herpes B-virusinfecties lijken vooral geassocieerd te zijn met in gevangenschap gehouden makaken: de resusapen. Het is daarom niet nodig om aan reizigers die door in het wild levende makaken zijn gebeten of gekrabd, dan wel slijmvliescontact hebben gehad met lichaamsvloeistoffen van wilde makaken, standaard postexpositieprofylaxe met aciclovir te geven.

Auteurs

T. Oomen 1, O. Stenvers 1,2

1. Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Bilthoven
2. Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit

Correspondentie
ton.oomen@rivm.nl

Bronnen

1. LCI Landelijke coördinatie infectieziektebestrijding (Landelijke coördinatie infectieziektebestrijding)-richtlijn Rabiës

2. LCI-richtlijn Rabiës; Bijlage VI PEP-beleid bij apenbeten

3. LCI-Draaiboek Dierbeten; Bijlage IV Informatievoorziening (Informatievoorziening) Herpes B-virus