Het is vrijwel onmogelijk om via voeding te veel kalium binnen te krijgen. Maar er zijn wel bepaalde groepen, zoals patiënten met ernstige nierschade, die risico lopen op een verhoogd kaliumgehalte in het bloed (hyperkaliëmie). Zij zijn gebonden aan een kaliumbeperkt dieet. Ernstige hyperkaliëmie kan hartritmestoornissen, een acute hartstilstand of spierverlammingen veroorzaken. Het RIVM bracht in opdracht van het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) de beschikbare gegevens over de kaliuminname in Nederland en de potentiële risicogroepen voor hyperkaliëmie in kaart.
Kalium
Kalium is een mineraal dat een gunstig effect heeft op de
bloeddruk omdat het het bloeddrukverhogende effect van natrium
(NaCl (natriumchloride),
‘keukenzout’) tegenwerkt. Belangrijke bronnen van kalium zijn
groente en fruit, aardappelen en vlees. De gemiddelde kaliuminname
in Nederland ligt iets lager dan de aanbevolen dagelijkse
hoeveelheid. Het is vrijwel onmogelijk om via voeding te veel
kalium binnen te krijgen en de bijdrage van supplementen aan de
totale kaliuminname is minimaal. Bij gezonde personen wordt bijna
al het ingenomen kalium weer uitgescheiden via de nieren. Een te
hoge kaliuminname komt hierdoor weinig voor.
Risico op hyperkaliëmie
Wel zijn er groepen die risico lopen op een verhoogd kaliumgehalte in het bloed (hyperkaliëmie), zoals patiënten met ernstige nierschade. Bij deze personen wordt het kaliumgehalte in het bloed nauwkeurig gemonitord en zij staan onder begeleiding van een diëtist om de kaliuminname te beperken. Andere groepen zouden mogelijk risico kunnen lopen op hyperkaliëmie door een combinatie van factoren. Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen die niet weten dat ze een verstoorde nierfunctie hebben, en daarnaast veel kalium via supplementen binnenkrijgen of tegelijkertijd bepaalde medicijnen gebruiken, zoals ACE (angiotensine converting enzym)-remmers (tegen hartklachten) of kaliumsparende diuretica (‘plaspillen’). Hoe groot dit risico is tegen de achtergrond van de huidige kaliuminname in Nederland, is op basis van de huidige gegevens niet te zeggen. Hiervoor is verder onderzoek nodig.
Kaliumchloride als zoutvervanger
Aanleiding voor dit onderzoek is dat Nederlanders te veel zout
binnenkrijgen. Gestimuleerd door het Nederlandse beleid om dit te
verbeteren heeft de voedingsmiddelenindustrie aangegeven de
hoeveelheid zout in de vorm van natriumchloride in producten te
verlagen. Dit kan het risico op hoge bloeddruk en hart- en
vaatziekten verkleinen. Een van de methodes om het zoutgehalte in
producten te verlagen is het gebruik van zoutvervangers, zoals
kaliumchloride.