Het is precies 25 jaar geleden dat ‘Zorgen voor Morgen’ verscheen, op 13 december 1988. Dit RIVM-rapport was de eerste nationale toekomstverkenning waarin de verschillende milieuproblemen in samenhang werden beschreven. Het was ook het begin van de milieu- en natuurplanbureautaak die eerst door het RIVM en momenteel door het PBL Planbureau voor de Leefomgeving (Planbureau voor de Leefomgeving) (Planbureau voor de Leefomgeving) wordt uitgevoerd.

‘Zorgen voor Morgen’ gaf aan dat voor het beheersen van het klimaat en de duurzame bescherming van gezondheid en natuur, een drastische vermindering van de uitstoot van veel stoffen nodig was. Het rapport liet zien dat naast aanscherping van technische eisen aan bedrijven, apparaten en voertuigen ook structurele veranderingen nodig zijn in de energievoorziening, de landbouw en het verkeer en vervoer, wilde Nederland de emissies met 80-90% kunnen verlagen.

Basis voor Nationaal Milieubeleidsplan

‘Zorgen voor Morgen’ legde de basis voor het eerste Nationaal Milieubeleidsplan (1989), waarin milieudoelstellingen voor 2010 werden geformuleerd. Terugkijkend kunnen we concluderen dat op veel terreinen, zoals luchtverontreiniging, het storten van afval en het lozen van afvalwater grote vooruitgang is geboekt (zie figuur). Het verminderen van het energiegebruik en van de uitstoot van broeikasgassen bleek echter veel ingewikkelder. Het gebruik van motorbrandstoffen en elektrische apparaten bleek veel moeilijker te beïnvloeden dan destijds gedacht.

Milieubeleid op veel terreinen zelfs succesvoller gebleken dan verwacht…

‘Zorgen voor Morgen’ was het eerste rapport dat beleidsmakers een integraal palet van opties presenteerde van mogelijke maatregelen om de Nederlandse milieubelasting vérgaand te reduceren. Naast een pakket met al vastgestelde en voorgenomen maatregelen was er een pakket met mogelijke extra maatregelen. In 1988 werden die gezien als vrij vérgaand en ambitieus. Achteraf kunnen we concluderen dat die extra maatregelen vrijwel allemaal zijn genomen. Sterker nog, op onderdelen zijn nog verdergaande maatregelen getroffen, waardoor emissies verder daalden dan met het extra pakket kon worden bereikt.