Het RIVM heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het ontwerp voor de Ecologische Sleutelfactor Toxiciteit. De ESF (European Science Foundation) toxiciteit, als vijf samenhangende rapporten gepubliceerd door STOWA (Foundation for Applied Water Research), geeft inzicht in de mate waarin toxische stoffen (en mengsels ervan) het waterleven kunnen bedreigen. De ESF toxiciteit is onderdeel van een reeks sleutelfactoren die samen inzicht geven in de ecologische toestand van een watersysteem en handvatten geven voor het nemen van effectieve herstelmaatregelen.
Van alle gebruikte chemische verbindingen wordt naar schatting 10 procent (ca. 100 duizend stoffen) in het oppervlaktewater aangetroffen. Slechts een fractie van deze stoffen wordt door de waterbeheerders geanalyseerd. Voor een nog kleinere fractie (circa 120 stoffen) is een wettelijke (KRW (Kaderrichtlijn Water)) norm vastgelegd. Het is onmogelijk om het oppervlaktewater op al deze stoffen grondig te analyseren en hiervoor goed onderbouwde waterkwaliteitsnormen op te stellen.
Schadelijk
Maar stoffen die we niet meten, of waarvoor we geen waterkwaliteitsnormen hebben afgeleid, kunnen wel slecht zijn voor het waterleven. De doelstellingen van de Kader Richtlijn Water worden mogelijk bedreigd, terwijl we de oorzaak daarvan niet kennen. Om inzicht te krijgen in de mate waarin toxische stoffen (en combinaties ervan) het waterleven beïnvloeden heeft STOWA (Foundation for Applied Water Research) de expertise van RIVM, Deltares, Waternet en Ecofide ingeroepen om de Ecologische Sleutelfactor (ESF (European Science Foundation)) toxiciteit te ontwikkelen. Bij deze ESF wordt een stofgerichte aanpak (metingen van stofconcentraties) gecombineerd met een effectgerichte aanpak (metingen met bioassays). Een rekentool helpt de waterbeheerder om gemeten concentraties van stoffen om te rekenen in effecten op het waterleven. Deze rekentool omvat wetenschappelijke kennis en ervaring van meer dan 25 jaar. samengevat. Het toepassen van effectmetingen geeft inzicht in de aard van de bedreigingen van het waterleven. Beide methoden, rekentool en effectmetingen, worden ook in EU (Europese Unie)-verband ontwikkeld en toegepast in het EU-project SOLUTIONS waarvan het RIVM mede trekker is
Samen met de andere sleutelfactoren - waaronder de Productiviteit van water en bodem (nutriënten), het Lichtklimaat en Habitatgeschiktheid - geeft de ESF-Toxiciteit een goed beeld van de reden van de ecologische toestand van een watersysteem. Op basis daarvan kunnen waterbeheerders veel scherper bepalen welke maatregelen op een bepaald moment wel en geen nut hebben bij het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit.
Meer informatie over de sleutelfactoren in het algemeen, en over toxiciteit in het bijzonder is te vinden op www.ecologischesleutelfactoren.nl.