Jongeren van 12 tot en met 25 jaar hebben het gevoel dat zij door de coronaperiode een belangrijk deel van hun leven hebben gemist. Ze geven aan dat ze belangrijke momenten, zoals een diploma-uitreiking of de start van het studentenleven, zijn misgelopen. Dat blijkt uit het nieuwste kwartaalonderzoek (september 2023) van het Netwerk Gezondheidsonderzoek bij Rampen (GOR).
Verder zegt een deel van de jongeren dat zij door schoolsluitingen en online onderwijs een leerachterstand opliepen en dat deze vaak nog niet (helemaal) is ingehaald. De extra druk die dit met zich meebrengt levert stress op, zeker in combinatie met de door vertraging ontstane financiële problemen, zoals een hogere studieschuld.
Verslechtering gezondheid
De cijfers laten ook zien dat meer jongeren hun gezondheid als matig of slecht ervaren. Het percentage jongeren met mentale en/of lichamelijke klachten was in september hoger dan in het hele jaar ervoor. Verder blijkt uit gegevens van huisartsen dat het aantal contacten in juli-september 2023 rondom zelfdoding (pogingen of gedachten) hoog bleef. Ook kwamen jongeren vaker bij de huisarts langs voor gevoelens van angst of nervositeit.
Sociale achterstand
Ook sociaal gezien heeft de coronaperiode nog altijd impact. Jongeren geven aan dat het contact met vrienden tijdens de coronatijd verwaterde en dat ze nog steeds moeten wennen aan grote groepen. Ze vinden het bovendien lastig om met onbekenden te praten. Ook andere mentale problemen schrijven jongeren toe aan de coronaperiode, zoals smetvrees en angst voor nieuwe maatregelen.
Mogelijkheden voor verbetering
Naar aanleiding van eerdere onderzoeken van het Netwerk GOR voerde ARQ (Nationaal Psychotrauma Centrum) Nationaal Psychotrauma Centrum gesprekken met jongeren zelf, professionals die met jongeren werken en beleidsmakers in de zorg. Daaruit blijkt dat er wel degelijk mogelijkheden zijn om de mentale gezondheid van jongeren te verbeteren. Deze mogelijkheden zijn met deze afbeelding: Beleid ter bevordering van mentaal welzijn jongeren op een rij gezet.
Mentale gezondheid studenten
Vandaag kwamen het RIVM en Trimbos ook met nieuwe cijfers over studenten (Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs 2023, MMMS). Uit deze monitor blijkt dat hun mentale gezondheid iets verbeterd lijkt vergeleken met 2 jaar geleden. Die vorige meting vond tijdens een lockdown plaats. Zo daalde het percentage deelnemende studenten dat prestatiedruk ervaarde van 54 naar 44%. Ondanks deze voorzichtige verbetering gaat het met een deel van hen nog niet zo goed. Zo gaf 44% van de deelnemende studenten aan last te hebben van depressie/angstklachten.
Verschillende bronnen van stress
Er blijken verschillende bronnen van stress te zijn. Denk aan persoonlijke bronnen zoals studie en zorgen over kosten van het dagelijks leven, maar ook maatschappelijke zoals de krapte op de woningmarkt en het klimaat. Het is volgens de onderzoekers daarom belangrijk om niet alleen de mentale weerbaarheid van studenten te verbeteren, maar ook aandacht te hebben voor deze sociale en maatschappelijke stressbronnen.
Middelengebruik studenten
In de MMMS is ook het middelengebruik van studenten op een rij gezet. Hieruit blijkt dat het regelmatig gebruik van cannabis en psychedelica (zoals LSD) onder deelnemende studenten sinds 2021 afnam. Tegelijkertijd werd het dagelijks of regelmatig vapen populairder (een stijging van 1 tot 4%). Er zijn geen aanwijzingen dat het drinken van alcohol onder studenten afneemt.
Over de onderzoeken
De resultaten over jongeren komen uit het negende kwartaalonderzoek onder jongeren. Dit hoort bij het Gezondheidsonderzoek COVID-19 van Netwerk GOR. Daarin brengen het RIVM, GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en, GGD GHOR (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) Nederland, het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum de gevolgen van de coronacrisis voor de gezondheid in kaart. Dit doen zij in opdracht van het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en ZonMw (Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie). De Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs is een samenwerking van het RIVM, Trimbos-instituut en GGD GHOR Nederland in opdracht van VWS en OCW (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap). Deze meting wordt elke 2 jaar uitgevoerd.